شناخت و اندازه‌گیری
رویه‌های حسابداری یکسان با رویه‌های حسابداری سالانه
- واحد تجاری باید برای تهیه صورت های مالی میان‌دوره‌ای از رویه‌های حسابداری یکسان با رویه‌های حسابداری مورد استفاده در تهیه صورت های مالی سالانه استفاده کند. تغییر در رویه‌های حسابداری بعد از تاریخ آخرین صورت های مالی سالانه که در صورت های مالی سالانه بعدی منعکس می شود از این قاعده مستثنی است. با وجود این، تناوب گزارشگری واحد تجاری (سالانه، شش ماهه یا فصلی) نباید بر اندازه‌گیری نتایج سالانه آن اثر بگذارد. برای دستیابی به این هدف، اندازه‌گیری ها برای مقاصد گزارشگری میان‌دوره‌ای، باید بر مبنای از ابتدای سال مالی تا تاریخ صورت های مالی انجام گیرد.
- از الزام واحد تجاری به تهیه صورت های مالی میان‌دوره‌ای با استفاده از رویه‌های حسابداری یکسان با صورت های مالی سالانه، ممکن است این‌گونه استنباط شود که اندازه‌گیری های میان‌دوره‌ای با این فرض انجام می‌گیرد که هر دوره میانی، به خودی خود یک دوره گزارشگری مستقل است. اما بند ۲۷ با بیان اینکه تناوب گزارشگری واحد تجاری نباید بر اندازه‌گیری نتایج سالانه آن اثر بگذارد، تأیید می کند که دوره میانی، بخشی از یک سال مالی طولانی تر است. اندازه‌گیری بر مبنای از ابتدای سال مالی تا تاریخ صورت های مالی ممکن است شامل تغییرات در برآورد مبالغ گزارششده در دوره‌های میانی قبلی سال مالی جاری باشد، اما اصول شناخت دارایی ها، بدهی ها، درآمدها و هزینه‌های دوره‌های میانی همانند صورت های مالی سالانه است.
- برای مثال:
الف. اصول شناخت و اندازه‌گیری زیان های کاهش ارزش موجودی ها، تجدید ساختارها یا کاهش ارزش ها در یک دوره میانی، یکسان با اصولی است که اگر واحد تجاری تنها صورت های مالی سالانه را تهیه می‌کرد، آنها را به کار می‌گرفت. با وجود این، چنانچه این اقلام در یک دوره میانی شناسایی و اندازه‌گیری شود و برآوردها در دوره میانی بعدی همان سال مالی تغییر کند، برآورد اولیه از طریق احتساب مبلغ زیان اضافی یا برگشت مبلغ شناسایی شده قبلی در دوره میانی بعدی تغییر می‌یابد؛
ب. مخارجی که در پایان یک دوره میانی با تعریف دارایی انطباق ندارد، به امید کسب اطلاعات آتی مبنی بر انطباق با تعریف دارایی یا برای هموارسازی سود طی دوره‌های میانی یک سال مالی، در صورت وضعیت مالی منعکس نمی‌شود و به دوره‌های آتی انتقال نمی‌یابد؛
پ. هزینه مالیات بر درآمد، در هر دوره میانی بر مبنای بهترین برآورد مورد انتظار از میانگین موزون نرخ مالیات بر درآمد سالانه برای کل سال مالی شناسایی می شود. مبالغ منظور‌شده برای هزینه مالیات بر درآمد در یک دوره میانی، به دلیل تغییر در برآورد نرخ مالیات بر درآمد سالانه، ممکن است در دوره میانی بعدی آن سال مالی مستلزم تعدیل باشد. - به طور کلی، شناخت، فرایند درج یک قلم در صورت وضعیت مالی، صورت سود و زیان یا صورت سود و زیان جامع است که تعریف یک عنصر و معیارهای شناخت را احراز می‌کند. تعاریف دارایی ها، بدهی ها، درآمدها و هزینه‌ها، به منظور شناخت در پایان دوره‌های گزارشگری مالی سالانه و میانی، موضوعی اساسی است.
- آزمون های یکسانی در مورد منافع اقتصادی آتی دارایی ها، در پایان دوره‌های میانی و در پایان سال مالی واحد تجاری، اعمال می‌شود. مخارجی که به دلیل ماهیت، واجد شرایط شناسایی به عنوان دارایی در پایان سال مالی نیستند، در پایان دوره‌های میانی نیز واجد شرایط شناسایی به عنوان دارایی نمی‌باشند. به همین ترتیب، بدهی در پایان دوره گزارشگری میانی، دقیقاً همانند پایان دوره گزارشگری سالانه، باید بیانگر تعهد موجود در آن تاریخ باشد.
- یک ویژگی اصلی درآمدها و هزینه‌ها این است که جریان های ورودی و جریان های خروجی دارایی ها و بدهی ها، پیش از این واقع شده است. هرگاه جریان های ورودی یا خروجی مزبور واقع شود، درآمد و هزینه مربوط شناسایی می‌گردد؛ در غیر این صورت، شناسایی نمی شود. بطور کلی، هزینه‌ها زمانی در صورت سود و زیان یا صورت سود و زیان جامع شناسایی می شود که در منافع اقتصادی آتی مرتبط با کاهش یک دارایی یا افزایش یک بدهی، کاهشی به وجود آید که بتوان آن را بطور قابل اتکا اندازه‌گیری کرد. اقلامی که تعریف دارایی ها یا بدهی ها را احراز نمی کنند، نباید در صورت وضعیت مالی شناسایی شوند.
- واحد تجاری که تنها به طور سالانه گزارشگری می کند، در اندازه‌گیری دارایی ها، بدهی ها، درآمدها، هزینه‌ها و جریان های نقدی گزارششده در صورت های مالی خود، می‌تواند از اطلاعاتی استفاده نماید که در طول سال مالی در دسترس قرار می‌گیرد. در واقع، اندازه‌گیری های واحد تجاری، بر مبنای از ابتدای سال مالی تا تاریخ صورت های مالی است.
- یک واحد تجاری که گزارش میان‌دوره‌ای شش ماهه ارائه می کند، در اندازه‌گیری های مربوط به صورت های مالی خود برای نخستین دوره شش ماهه، از اطلاعات در دسترس تا پایان دوره شش ماهه یا مدت زمان کوتاهی پس از آن و برای دوره دوازده ماهه، از اطلاعات در دسترس تا پایان سال یا مدت زمان کوتاهی پس از آن استفاده می‌کند. اندازه‌گیری های دوازده ماهه، تغییرات احتمالی در برآورد مبالغ گزارششده برای نخستین دوره شش ماهه را منعکس خواهد کرد. مبالغ گزارششده در گزارش مالی میان‌دوره‌ای مربوط به نخستین دوره شش ماهه، با تسری به گذشته تعدیل نمی شود. با وجود این، در بندهای ۱۸(ت) و ۲۵، افشای ماهیت و مبلغ هرگونه تغییر بااهمیت در برآوردها الزامی شده است.
- یک واحد تجاری که برای دوره‌های میانی کوتاه تر از شش ماه گزارشگری می کند، برای هر دوره میانی، درآمدها و هزینه‌ها را بر مبنای از ابتدای سال مالی تا تاریخ صورت های مالی با استفاده از اطلاعات در دسترس در زمان تهیه هر مجموعه از صورت های مالی اندازه‌گیری می‌کند. مبالغ درآمدها و هزینه‌های گزارششده در دوره میانی جاری، تغییرات در برآورد مبالغ گزارششده در دوره‌های میانی قبلی آن سال مالی را منعکس خواهد کرد. مبالغ گزارششده در دوره‌های میانی قبلی با تسری به گذشته تعدیل نمی شود. با وجود این، در بندهای ۱۸(ت) و ۲۵، افشای ماهیت و مبلغ هرگونه تغییر بااهمیت در برآوردها الزامی شده است.
درآمدهای عملیاتی کسب شده فصلی، چرخه‌ای یا موردی - درآمدهای عملیاتی که طی سال مالی به صورت فصلی، چرخه‌ای یا موردی کسب می‌شود، در صورتی نباید در تاریخ های میان‌دوره‌ای، بر مبنای پیش‌بینی شناسایی شود یا انتقال یابد که چنین پیش‌بینی یا انتقالی، در پایان سال مالی واحد تجاری نیز مناسب نباشد.
- مثال هایی در این خصوص شامل درآمد سود تقسیمی، حق امتیازها و کمک های بلاعوض دولت است. افزون بر این، برخی واحدهای تجاری، در دوره‌های میانی معینی از سال مالی همواره درآمدهای عملیاتی بیشتری نسبت به سایر دوره‌های میانی کسب می کنند (برای مثال، درآمدهای عملیاتی فصلی واحدهای گردشگری). این درآمدهای عملیاتی در زمان وقوع شناسایی می شود.
مخارجی که طی سال مالی، بطور یکنواخت واقع نمی‌شود - مخارجی که طی سال مالی واحد تجاری به طور یکنواخت واقع نمی‌شود، تنها در صورتی باید برای مقاصد گزارشگری میان‌دوره‌ای، بر مبنای پیش‌بینی شناسایی شود یا به دوره‌های آتی انتقال یابد که شناسایی بر مبنای پیش‌بینی یا انتقال این نوع مخارج در پایان سال مالی نیز مناسب باشد.
به کارگیری اصول شناخت و اندازه‌گیری - در پیوست ۱ این استاندارد، مثال هایی از کاربرد اصول کلی شناخت و اندازه‌گیری که در بندهای ۲۷ تا ۳۸ مطرح شده است، ارائه می‌شود.
استفاده از برآوردها - روش های اندازه‌گیری مورد استفاده در گزارش مالی میان‌دوره‌ای باید به‌گونه‌ای طراحی شود که اطمینان دهد اطلاعات ایجادشده از قابلیت اتکا برخوردار است و تمام اطلاعات مالی بااهمیت که برای درک وضعیت مالی یا عملکرد مالی واحد تجاری مربوط است، به نحو مناسب افشا می‌شود. با وجود اینکه اندازه‌گیری های موجود در گزارش های مالی سالانه و میان‌دوره‌ای، اغلب مبتنی بر برآورد‌های معقول است، تهیه گزارش های مالی میان‌دوره‌ای نسبت به گزارش های مالی سالانه، عموماً مستلزم استفاده گسترده‌تر از روش های برآوردی است.
- در پیوست ۲ این استاندارد، مثال هایی درباره استفاده از برآوردها در گزارش های میان‌دوره‌ای ارائه شده است.
تجدید ارائه دوره‌های میانی گزارششده قبلی - تغییر در رویه حسابداری، به جز تغییر در رویه‌ای که به موجب استانداردهای حسابداری جدید، برای آن شرایط گذار تعیین شده است، باید به روش های زیر منعکس شود:
الف. تجدید ارائه صورت های مالی دوره‌های میانی قبلی سال مالی جاری و دوره‌های میانی قابل مقایسه در هر یک از سال های مالی قبل، که طبق استاندارد حسابداری ۳۴ در صورت های مالی سالانه تجدید ارائه خواهد شد؛
ب. هرگاه تعیین اثر انباشته به کارگیری رویه جدید حسابداری برای تمام دوره‌های قبلی، در ابتدای سال مالی غیرعملی باشد، از طریق تعدیل صورت های مالی دوره‌های میانی قبلی سال مالی جاری و دوره‌های میانی قابل مقایسه در سال های مالی قبل با به کارگیری رویه جدید حسابداری با تسری به آینده از اولین تاریخ ممکن. - یکی از اهداف الزام مندرج در بند ۴۲، حصول اطمینان از به کارگیری یک رویه حسابداری واحد برای طبقه خاصی از معاملات طی یک سال مالی است. طبق استاندارد حسابداری ۳۴، تغییر در رویه حسابداری از طریق به کارگیری با تسری به گذشته همراه با تجدید ارائه اطلاعات مالی دوره‌های قبلی، از هر تاریخی در گذشته که عملی باشد منعکس می شود. با وجود این، هرگاه تعیین مبلغ انباشته تعدیل مربوط به سال های مالی قبل غیرعملی باشد، در آن صورت طبق استاندارد حسابداری ۳۴، رویه جدید از اولین تاریخ ممکن با تسری به آینده اعمال می‌شود. اثر الزام مندرج در بند ۴۲ این است که هرگونه تغییر در رویه حسابداری در سال مالی جاری، با تسری به گذشته یا در صورت غیرعملی بودن، با تسری به آینده از تاریخی که پس از شروع سال مالی نباشد به کار گرفته می‌شود.
- مجاز کردن انعکاس تغییرات حسابداری در یکی از تاریخ های میانی سال مالی، به کارگیری دو رویه حسابداری متفاوت را برای طبقه خاصی از معاملات یک سال مالی واحد امکانپذیر می‌کند. نتیجه این امر، ایجاد مشکلات تخصیص میان‌دوره‌ای، نتایج عملیاتی مبهم و پیچیدگی تحلیل و درک اطلاعات دوره میانی خواهد بود.
تاریخ اجرا - این استاندارد برای صورت های مالی دوره‌هایی که از اول مهرماه سال ۱۴۰۰ یا پس از آن شروع می‌شود، لازم‌الاجرا است.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی - با اجرای الزامات این استاندارد، مفاد استاندارد بین‌المللی حسابداری ۳۴ گزارشگری مالی میان‌دوره‌ای (ویرایش ۲۰۱۸) نیز رعایت می شود.
پیوست ۱
مثال هایی از کاربرد اصول کلی شناخت و اندازه‌گیری مندرج در بندهای ۲۷ تا ۳۸
در این پیوست که تنها جنبه توضیحی دارد و بخشی از استاندارد حسابداری نیست،، مثال هایی از کاربرد اصول شناخت و اندازه‌گیری مندرج در بندهای ۲۷ تا ۳۸ ارائه می شود.
تعمیرات ادواری عمده و برنامه‌ریزی شده
۱ . مخارج تعمیرات ادواری عمده و برنامه‌ریزی شده یا سایر مخارج فصلی که انتظار می رود طی سال مالی واقع شود، قبل از وقوع در گزارش میان‌دوره‌ای منعکس نمی شود، مگر اینکه یک رویداد سبب ایجاد تعهد قراردادی یا قانونی برای واحد تجاری شود. صرف قصد یا ضرورت انجام مخارج مربوط به آینده، موجب تعهد برای واحد تجاری نمی شود.
ذخایر
۲ . چنانچه واحد تجاری در نتیجه رویدادهای گذشته که سبب ایجاد تعهد قانونی یا قراردادی شده است راهکار دیگری به جز انتقال منافع اقتصادی نداشته باشد، برای هزینه‌های مربوط، ذخیره شناسایی می شود. تعدیلات ناشی از تغییر در برآورد ذخیره، در صورت سود و زیان منعکس می شود.
۳ . برای شناسایی و اندازه‌گیری ذخایر در دوره میانی از همان معیارهایی استفاده می شود که برای دوره‌های سالانه ملاک عمل است. وجود یا نبود تعهد انتقال منافع تابع طول دوره گزارشگری نیست.
پاداش های پایان سال
۴ . پاداش های پایان سال ماهیت بسیار متنوعی دارد. برخی پاداش ها مبتنی بر مدت زمان و برخی دیگر مبتنی بر شاخص های عملکرد ماهانه، فصلی یا سالانه پرداخت می شود. مبلغ پاداش ممکن است به موجب مصوبات قانونی، قراردادی یا براساس تشخیص مدیریت تعیین شود.
۵ . در گزارشگری میان‌دوره‌ای، پاداش سالانه تنها زمانی شناسایی می شود که:
الف. پاداش، یا یک تعهد قانونی یا قراردادی باشد یا شیوه عمل در سنوات قبل موجب تعهد عرفی گردد و واحد تجاری راهکار عملی دیگری به جز پرداخت آن نداشته باشد،
ب. مبلغ تعهد را بتوان به گونه‌ای اتکاپذیر اندازه‌گیری کرد.
دارایی های نامشهود
۶ . تعریف و معیارهای شناسایی دارایی های نامشهود در دوره میانی، مشابه دوره سالانه است. مخارج واقع شده قبل از احراز معیارهای شناخت دارایی نامشهود، در صورت سود و زیان منعکس می شود. انتقال مخارج به دوره‌های آتی به امید احراز معیارهای شناخت در زمان باقی مانده از سال مالی، مجاز نیست.
مزایای پایان خدمت کارکنان
۷ . برای مزایای پایان خدمت کارکنان، در قالب رویه مورد عمل برای احتساب ذخیره سالانه و برای دوره زمانی از ابتدای سال مالی تا پایان دوره میانی ذخیره در نظر گرفته می شود.
سایر مخارج غیریکنواخت برنامه‌ریزی شده
۸ . در بودجه واحد تجاری ممکن است مخارجی پیش‌بینی شده باشد که انتظار می رود در مقطعی از سال واقع شود (از قبیل کمک‌های خیریه و مخارج آموزش کارکنان). این مخارج اگرچه برنامه‌ریزی شده است و غالباً سال به سال تکرار می شود اما عموماً تابع تشخیص مدیریت می باشد. شناسایی تعهد در پایان دوره میانی در قبال چنین مخارجی که تا آن زمان واقع نشده است با تعریف بدهی مطابقت ندارد.
اندازه‌گیری مالیات بردرآمد دوره میانی
۹ . برای محاسبه مالیات بردرآمد دوره میانی از نرخ مؤثر مالیاتی مورد انتظار برای دوره مالی سالانه استفاده می شود؛ زیرا طبق قانون، مالیات بردرآمد بر اساس عملکرد سالانه محاسبه می شود. نرخ مؤثر مالیاتی با در نظر داشتن درآمد معاف از مالیات محاسبه و با اعمال آن نسبت به سود مشمول مالیات دوره میانی، مالیات بردرآمد تعیین می شود. ضمناً تا آنجا که امکانپذیر باشد برای فعالیت های مشمول مالیات به نرخ مقطوع، نرخ مؤثر مالیاتی جداگانه‌ای به کار گرفته می شود.
استهلاک دارایی های ثابت مشهود و دارایی های نامشهود
۱۰ . استهلاک دارایی های ثابت مشهود و دارایی های نامشهود، برای دارایی های موجود طی دوره میانی محاسبه می شود. تحصیل یا واگذاری دارایی ها که برای مدت باقی مانده از سال مالی برنامه‌ریزی شده است در محاسبه استهلاک در نظر گرفته نمی شود.
موجودی مواد و کالا
۱۱ . اصول شناسایی و اندازه‌گیری موجودی مواد و کالا در دوره میانی همانند دوره سالانه است. استانداردهای شناسایی و اندازه‌گیری موجودی مواد و کالا در استاندارد حسابداری شماره ۸ با عنوان حسابداری موجودی مواد و کالا ارائه شده است. در هر تاریخ گزارشگری مالی، موجودی مواد و کالا از نظر تعیین مقادیر، بهای تمام‌شده و خالص ارزش فروش، مشکلات ویژه‌ای دارد. با این وجود، از اصول مشابهی برای اندازه‌گیری موجودی مواد و کالا در دوره میانی استفاده می شود. واحد تجاری برای اندازه‌گیری موجودی مواد و کالا در دوره میانی نسبت به دوره سالانه، از براوردهای بیشتری استفاده می کند. استفاده گسترده‌تر از براوردها، با هدف صرفه‌جویی در زمان و هزینه صورت می گیرد.
خالص ارزش فروش موجودی مواد و کالا
۱۲ . خالص ارزش فروش موجودی مواد و کالا با توجه به قیمت فروش و مخارج تکمیل و فروش موجودی مواد و کالا در پایان دوره میانی تعیین می شود. کاهش در خالص ارزش فروش در دوره میانی بعد، تنها زمانی قابل برگشت است که انجام چنین کاری در پایان سال نیز مناسب باشد.
انحرافات هزینه‌های تولید در دوره میانی
۱۳ . انحرافات قیمت، کارایی، مصرف (هزینه) و حجم تنها به همان ترتیبی در صورت سود و زیان میان دوره‌ای شناسایی می شود که این انحرافات در پایان سال مالی در صورت سود و زیان سالانه شناسایی می گردد. انتقال انحرافاتی که انتظار می رود تا پایان سال جذب شود، مناسب نیست زیرا موجب تحریف بهای تمام‌شده واقعی موجودی مواد و کالا در دوره میانی می شود.
سود و زیان تسعیر ارز
۱۴ . سود و زیان تسعیر ارز در دوره میانی با توجه به استاندارد حسابداری شماره ۱۶ با عنوان آثار تغییر در نرخ ارز اندازه‌گیری و شناسایی می شود. برای تسعیر عملیات خارجی در دوره میانی، تغییرات نرخ ارز برای مدت باقی مانده از سال مالی در نظر گرفته نمی شود.
زیان کاهش ارزش دارایی های غیرجاری
۱۵ . در دوره میانی برای بررسی، شناسایی و برگشت زیان کاهش ارزش دارایی های غیرجاری از الزامات استاندارد حسابداری شماره ۳۲ کاهش ارزش دارایی ها استفاده می شود. البته در پایان هر دوره میانی انجام محاسبات تفصیلی برای تعیین زیان کاهش ارزش دارایی های غیرجاری لازم نیست؛ بلکه واحد تجاری برای تعیین لزوم چنین محاسباتی، یک بررسی اجمالی را انجام می دهد.
پیوست ۲
مثال هایی درباره استفاده از برآوردها
در این پیوست که تنها جنبه توضیحی دارد و بخشی از استاندارد حسابداری نیست،مثال هایی درباره استفاده از برآوردها ارائه می‌شود.
موجودی مواد و کالا
۱ . روش های کامل ارزشیابی و انبارگردانی ممکن است برای گزارش موجودی مواد و کالا در دوره میانی لازم نباشد. حتی اگر چنین روش هایی در پایان سال برای گزارش موجودی مواد و کالا اعمال شود، ممکن است در دوره میانی انجام براورد براساس حاشیه فروش کفایت کند.
طبقه‌بندی دارایی ها و بدهی ها به جاری و غیرجاری
۲ . واحد تجاری ممکن است برای طبقه‌بندی دارایی ها و بدهی ها به جاری و غیرجاری در پایان سال بررسی های مفصل تری در مقایسه با دوره میانی انجام دهد.
ذخایر
۳ . تعیین مبالغ مناسب برای ذخیره (از قبیل ذخیره تضمین کالا و هزینه‌های زیست محیطی) ممکن است پیچیده و اغلب هزینه‌بر و زمان بر باشد. واحدهای تجاری، در مواردی برای محاسبه ذخایر سالانه از متخصصین خارج از شرکت استفاده می کنند. در دوره میانی، برای انجام براوردهای مشابه، اغلب ذخایر سال گذشته به هنگام می شود و از متخصصین خارج از شرکت برای انجام محاسبات جدید استفاده نمی شود.
تطبیق مانده‌های درون گروهی
۴ . برای تهیه صورت های مالی تلفیقی میان‌دوره‌ای تطبیق کامل و مفصل مانده‌های درون گروهی، همانند دوره سالانه، لازم نیست. این گونه مانده‌ها را می توان با تفصیل کمتری نسبت به دوره سالانه تطبیق داد.
صنایع تخصصی
۵ . دقت اندازه‌گیری های میان‌دوره‌ای در صنایع تخصصی (مثل اندازه‌گیری ذخایر در صنعت بیمه) به دلیل پیچیدگی، هزینه و زمان، نسبت به پایان دوره سالانه، کم تر است.
اطلاعات این نوشته
شما میتوانید در صورت تمایل این پست را در شبکه های اجتماعی خود بازنشر دهید .
