۳۱ . درآمد عملیاتی مرتبط با سود سهام در زمان احراز حق دریافت توسط سهام دار شناسایی می شود. در برخی شرایط، مثلاً، در مواردی که سود سهام از محل اندوخته‌ها یا سود انباشته مصوب پیش از تحصیل سرمایه‌گذاری اعلام می شود، این گونه مبالغ معرف بازیافت بخشی از بهای تمام شده سرمایه‌گذاری است و درآمد محسوب نمی شود. به بیان دیگر، بهای تمام‌شده سرمایه‌گذاری تنها هنگامی بابت سود سهام دریافتی یا دریافتنی کاهش داده می شود که سود سهام مزبور مازاد بر سهم شرکت سرمایه‌گذار از سودهای مصوب شرکت سرمایه‌پذیر پس از تحصیل سرمایه‌گذاری باشد.
۳۲ . درآمد حق امتیاز طبق شرایط مندرج در قرارداد مربوط تعلق می گیرد و معمولاً بر همین اساس شناسایی می شود، مگر آنکه با توجه به محتوای قرارداد، شناسایی درآمد برمبنای روش های سیستماتیک و منطقی دیگری مناسب‌تر باشد.
۳۳ . محتمل بودن جریان ورودی منافع اقتصادی شرط اساسی شناسایی سود تضمین شده، درآمد حق امتیاز و سود سهام به عنوان درآمد عملیاتی است. با این حال، هرگاه درخصوص قابلیت وصول مبلغی که قبلاً به عنوان درآمد عملیاتی شناسایی شده، ابهامی به وجود آید مبلغ غیر قابل وصول یا مبلغی که بازیافت آن دیگر محتمل نیست، به عنوان هزینه دوره و نه به صورت تعدیل درآمد عملیاتی شناسایی شده قبلی، در حساب ها منظور می شود.
افشا
۳۴ . واحد تجاری باید موارد زیر را در یادداشت های توضیحی افشا کند:
الف . رویه‌های حسابداری مورد استفاده برای شناخت درآمد عملیاتی باتوجه به الزامات استاندارد حسابداری شماره ۱ با عنوان ” نحوه ارائه صورت های مالی“، و
ب . مبلغ هر یک از طبقات عمده درآمد عملیاتی شناسایی شده طی دوره ناشی از موارد زیر:
ـ فروش کالا،
ـ ارائه خدمات،
ـ سود تضمین شده،
ـ درآمد حق امتیاز،
ـ سود سهام، و
ج . مبلغ درآمد عملیاتی حاصل از مبادلـه کالا یا خدمات که در هر یک از طبقات عمده درآمد عملیاتی منظور شده است.
۳۵ . واحد تجاری باید هرگونه سود یا زیان احتمالی را طبق استاندارد حسابداری شماره ۴ با عنوان ذخائر، بدهی های احتمالی و دارایی های احتمالی افشا کند. این‌گونه سودها یا زیان ها ممکن است ناشی از اقلامی از قبیل مخارج تضمین، ادعاها، جریمه‌ها یا زیان های احتمالی باشد.
تاریخ اجرا
۳۶ . الزامات این استاندارد در مورد کلیه صورت های مالی که دوره مالی آنها از تاریخ ۱/۱/۱۳۸۰ و بعد از آن شروع می شود، لازم‌الاجراست.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی حسابداری
۳۷ . با اجرای الزامات این استاندارد، مفاد استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره ۱۸ با عنوان درآمد عملیاتی نیز رعایت می شود.
استاندارد حسابداری شماره ۳
درآمد عملیاتی
پیوست
نمونه‌هایی از موارد شناخت درآمد عملیاتی
نمونه‌های ارائه شده در این پیوست، نحوه کاربرد استاندارد حسابداری را در تعدادی از وضعیت های تجاری تشریح می کند. این نمونه‌ها معطوف به جنبه‌های خاصی از یک معامله است و بحث جامعی در مورد همه عوامل مؤثر احتمالی در شناخت درآمد عملیاتی را ارائه نمی کند. به جز مواردی که مشخصاً در تحلیل وضعیت های تجاری مورد اشاره قرار گرفته است، نمونه‌ها متضمن این فرض است که هیچ ابهام قابل ملاحظه در مورد مبلغ یا قابلیت وصول مابه‌ازایی که قرار است دریافت شود، هزینه‌هایی که واقع شده یا واقع خواهد شد، یا میزان احتمالی برگشت کالا وجود ندارد. این نمونه‌ها تنها جنبه تشریحی دارد و بخشی از استاندارد حسابداری نیست.
الف. فروش کالا
۱ . فروش، همراه با تعویق در تحویل کالا:
بنابه درخواست خریدار، تحویل کالا به تعویق افتاده ولی مالکیت آن به خریــدار منتقـل شده است و وی صورتحساب را می پذیرد.
هرگاه مالکیت به خریدار منتقل شود، درصورت تحقق شرایط زیر درآمد عملیاتی شناسایی می شود:
الف. تحویل کالا به خریدار محتمل باشد.
ب . در زمان شناخت درآمد، کالا موجود، قابل تشخیص و آماده تحویل به خریدار باشد.
ج . خریـدار به‌طور مشخص، تعویق در تحویل کالا را تایید کرده باشد.
د . شرایط معمول پرداخت برقرار باشد.
۲ . ارسال مشروط:
۲ . الف. کالا به شرط نصب، بازرسی و غیره فروختـه می شود. معمولاً تا هنگامی که مشتری کالا را تحویل نگرفته و نصب و بازرسی آن خاتمه نیافته باشد، نسبت به درآمد شناختی صورت نمی گیرد. با وجود این، در برخی موارد، ممکن است عملیات نصب به قدری ساده باشد که بتوان بدون توجه به عدم تکمیل آن، شناخت فروش را مقتضی دانست (مثلاً نصب یک گیرنده تلویزیونی که در کارخانه آزمایش شده است، تنها مستلزم خارج کردن آن از بسته‌بندی، اتصال آنتن و وصل کردن تلویزیون به برق است). در موارد دیگر که ممکن است بازرسی تنها به منظور تعیین نهایی مبلغ قرارداد صورت گیرد (برای مثال در مورد محمولـه‌های سنگ‌آهن، شکر، دانه سویا و غیره)، مقتضی است نسبت به شناخت مبلغ تخمینی درآمد در تاریخ حمل یا زمان مناسب دیگری اقدام شود.
۲ . ب . منوط به تایید خریدار همراه با برخورداری خریدار از حق محدود برای برگشت کالا. هرگاه فروشنده در مورد امکان برگشت کالا نامطمئن باشد، تا زمانی که محموله رسماً توسط خریدار قبول نشده یا مهلت مقرر برای برگشت کالا منقضی نشده باشد، نسبت به درآمد شناختی صورت نمی گیرد.
۲ . ج . تحویل امانی کالا جهت فروش: کالا برای گیرنده ارسال می شود و وی به نیابت از طرف صاحب کالا، فروش آن را به عهده می گیرد. تا زمانی که کالا به شخص ثالثی فروخته نشده است، شناخت درآمد صورت نمی گیرد.
۲ . د . فروش نقدی هنگام تحویل کالا. درآمد هم زمان با دریافت وجه نقد توسط فروشنده یا نماینده وی شناسایی می شود.
۳ . سفارش های خاص و محموله‌های خاص:
تمام یا بخشی از بهای کالایی که در زمان دریافت وجوه موجود نیست دریافت می شود (برای مثال در مورد کالایی که قرار است بعداً تولید یا توسط شخص ثالثی مستقیماً به مشتری تحویل شود). شناخت درآمد در این قبیل فروش ها منوط به تحویل کالا به خریدار است.
۴ . قراردادهای فروش و بازخرید (به جز معاوضه کالاهای مشابه):
فروشنده هنگام فروش موافقت می کند که همان کالا را بعداً بازخرید کند. همچنین ممکن است فروشنده اختیار بازخرید کالا را داشته باشد یا خریدار این اختیار را داشته باشد که فروشنده را ملزم به بازخرید کالا کند.
شرایط قراردادها را باید مورد بررسی قرار داد تا اطمینان حاصل شود که از لحاظ محتوایی، فروشنده مخاطرات و مزایای مالکیت را به خریدار منتقل کرده است که در این صورت درآمد عملیاتی شناسایی می شود. هرگاه فروشنده، مخاطرات و مزایای مالکیت را برای خود نگه داشته باشد، حتی با وجود انتقال مالکیت قانونی به خریدار، معامله ماهیتاً جهت دستیابی به منابع مالی انجام گرفته و درآمد شناسایی نمی شود.
۵ . فروش به واسطه‌ها:
کالا مجدداً توسط توزیع‌کنندگان، عمده فروشان و غیره فروخته می شود.
به طور کلی شناخت درآمد حاصل از این قبیل فروش ها می تواند پس از انتقال مخاطرات و مزایای عمده مالکیت صورت گیرد. با این حال، در برخی موارد ممکن است خریدار در واقع نماینده فروشنده باشد که در این صورت معامله باید ارسال امانی برای فروش تلقی شود.
۶ . حق اشتراک نشریات هرگاه اقلام مورد نظر دارای ارزش مشابه در هر دوره زمانی باشد، به جای شناخت بلافاصله و یک جا مبالغ دریافتی صورتحساب شده، شناخت درآمد در طول مدت اشتراک و براساس روش خط مستقیم انجام می شود، ولی اگر ارزش نشریات ارسالی در دوره‌های مختلف متفاوت باشد، شناخت درآمد برمبنای نسبت قیمت فروش کلیه نشریات ارسال شده به کل قیمت فروش کلیه اقلام مورد اشتراک صورت می گیرد.
۷ . فروش اقساطی چنانچه مابه‌ازای فروش به صورت اقساطی دریافت شود، درآمد حاصل از فروش به کسر سود تضمین شده در تاریخ فروش به عنوان درآمد مورد شناخت قرار می گیرد. شناخت درآمد سود تضمین شده مربوط براساس مدت زمان و با توجه به مانده اصل طلب و نرخ سود تضمین شده مورد توافق صورت می گیرد.
۸ . حذف شده است.
ب . ارائـه خدمات
۱ . اجرت نصب
اجرت نصب با توجه به میزان تکمیل عملیات نصب به عنوان درآمد شناسایی می شود، مگر این که اجرت نصب از بهای فروش محصول تفکیک‌پذیر نباشد که در این صورت اجرت مربوط هم زمان با فروش کالا شناسایی می شود.
۲ . مبالغی که بابت خدمات بعد از فروش در قیمت فروش منظور شده است.
چنانچه بابت خدمات تضمینی پس از فروش مبلغ مشخصی در قیمت فروش منظور شده باشد، معمولاً مقتضی خواهد بود که شناخت آن حصه از قیمت فروش به عنوان درآمد به تعویق افتد و طی دوره‌ای که خدمات ارائه می شود، صورت گیرد. درآمدی که به تعویق می افتد، مبلغی است که علاوه‌بر جبران مخارج مورد انتظار خدمات تحت قرارداد فروش، سودی معقول از بابت انجام خدمات، عاید فروشنده کند.
۳ . حق‌العمل کارگزاران تبلیغات
حق‌العمل پخش تبلیغات، زمانی شناسایی می شود که تبلیغات مورد نظر از طریق رسانه‌ها انعکاس یابد. حق‌العمل تهیه طرح های تبلیغاتی باتوجه به مرحله تکمیل طرح مورد شناخت قرار می گیرد.
۴ . کارمزد نمایندگی های بیمه درآمد کارمزد نمایندگی های بیمه که مستلزم انجام خدمات اضافی توسط کارگزار نیست، در تاریخ مؤثر شروع یا تجدید بیمه نامه‌های مربوط مورد شناخت قرار می گیرد. هرگاه چنین انتظار رود که قرارداد، نیازمند ارائـه خدمات اضافی در طول دوره بیمه‌نامه خواهد بود، شناخت کل کارمزد یا حصه مناسبی از آن می تـواند در طـول دوره بیمـه‌نامه صورت گیرد.
۵ . ورودیه
درآمد نمایش های هنری، جشن ها و رویدادهای خاص دیگر هم زمان با برگزاری آن، شناسایی می شود. اگر برای چند رویداد مختلف یک بلیت مشترک فروخته شود، درآمد حاصل از فروش بلیت برمبنایی سیستماتیک و منطقی
به هر یک از رویدادها تخصیص داده می شود.
۶ . شهریه
درآمد در طول دوره آموزش شناسایی می شود.
۷ . حق عضویت
شناخت درآمد حاصل از این منبع، به ماهیت خدماتی که ارائه می شود بستگی دارد. اگر مبلغ دریافتی تنها جهت عضویت بوده و وجه یا وجوه دیگری برای سایر خدمات یا محصولات (برای هریک به طور جداگانه، یا کلاً به صورت یک حق اشتراک سالانه) دریافت شود، شناخت درآمد حق عضویت باید هنگامی صورت گیرد که ابهام قابل توجهی در مورد قابلیت وصول آن وجود نداشته باشد. اگر وجه دریافتی شامل ارائـه خدمات یا ارسال نشریاتی در طول مدت عضویت باشد، شناخت درآمد مربوط باید با توجه به زمان بندی و ماهیت و ارزش کلیه خدمات ارائه شده، برمبنایی سیستماتیک و منطقی انجام پذیرد.
۸ . حق‌الزحمه خدمـات انحصـاری (فرانشیز)
به طور کلی، این حق‌الزحمه‌ها ممکن است بابت ترکیبات مختلفی از ارائـه خدمات اولیه و خدمات بعدی، ارسال تجهیزات و سایر اقلام، دانش فنی و غیره دریافت گردد. این حق‌الزحمه‌ها برمبنایی که منعکس‌کننده هدف دریافت حق‌الزحمه است، به عنوان درآمد مورد شناخت قرار می گیرد. روش های مندرج در صفحه بعد برای شناخت درآمد فرانشیز مناسب است:
- ارسـال تجهیـزات و سـایـر دارایی هـای مشهود
- هم زمان با تحویل اقلام یا انتقال مالکیت قانونی، درآمد عملیاتی برمبنای ارزش منصفانه دارایی های فروش رفته شناسایی می شود.
- ارائـه خدمات اولیـه و بعـدی – در مورد بخشی از درآمد فرانشیز که مربوط به خدمات مستمر است شناخت درآمد هنگام ارائـه خدمات صورت می گیرد.
- اگر حق‌الزحمه‌های دریافتنی که طبق قرارداد به طور مستمر دریافت می شود برای پوشش هزینه‌های خدمات مستمر و سودی معقول تکافو نکند، شناخت بخشی از درآمد حاصل از حق خدمات انحصاری اولیه، به تعویق می افتد.
- حق‌الزحمه حقوق اعطایی مستمر و سایر خدمات – حق‌الزحمه مربوط به استفاده از حقوق اعطایی مستمر طبق قرارداد یا حق‌الزحمه سایر خدمات ارائه شده طی دوره قرارداد، هم زمان با استفاده از حقوق اعطایی یا ارائـه خدمات به عنوان درآمد عملیاتی شناسایی می شود.
۹ . حق‌الزحمـه تولیـد نـرم‌افـزار رایانه‌ای با کاربـرد خاص
حق‌الزحمه حاصل از تولید نرم‌افزار رایانه‌ای با کاربرد خاص با توجه به مرحله تکمیل فرآیند تولید از جمله تکمیل خدمات پشتیبانی بعدی به عنوان درآمد عملیاتی شناسایی می شود.
ج . سود تضمین شده، درآمد حق‌الامتیاز و سود سهام
۱ . حق‌الزحمـه اجـازه استفـاده و درآمـد حق امتیاز ساخت حق‌الزحمه و درآمد حق امتیاز دریافتی درقبال استفاده دیگران از دارایی های واحد تجاری (از قبیل علایم تجاری، حق اختراع، نرم‌افزار رایانه‌ای، حق تکثیر قطعات موسیقی و حـق نمایش فیلم هـای سینمایی) معمولاً براساس محتوای قرارداد شناسایی می شود. به عنوان یک راه حل عملی، می توان درآمد را به روش خط مستقیم و طی دوره قرارداد شناسایی کرد. برای مثال می توان از موردی نام برد که حق استفاده از فناوری خاصی برای یک دوره زمانی معین به استفاده‌کننده اعطا شده است.
اعطای حقوق در قبال حق‌الزحمه ثابت یا تضمین غیرقابل استرداد تحت قراردادی غیـرقابل فسخ کـه به استفاده‌کننـده اجـازه بهره‌گیری آزادانه از حقوق اعطایی را می دهد و اعطا کننده حقوق، ملزم به ایفای تعهدات دیگری نیست، ماهیتاً فروش تلقی می شود. یک مثال بارز از این موارد، قرارداد اجازه استفاده (لیسانس) از نرم‌افزار رایانه‌ای است که به موجب آن اعطا کننده تعهد دیگری بعد از تحویل آن ندارد. مثال دیگر، اعطای حقوق نمایش فیلم سینمایی در بازارهایی است که اعطا کننده، بر توزیع فیلم در این بازارها کنترلی ندارد و لذا در درآمد فروش بلیت سهیم نیست. در چنین شرایطی درآمد، در زمان فروش شناسایی می شود.
۲ . سود سهام
سود سهام حاصل از سرمایه‌گذاری هایی که به روش ارزش ویژه ثبت نشده است، در زمان احراز حق دریافت توسط سهام دار شناسایی می شود (به استثنای سود سهام حاصل از سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی و وابسته). با توجه به اصلاحیه قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷ حق دریافت سود سهام با تصویب مجمع عمومی شرکت سرمایه‌پذیر احراز می شود.
اطلاعات این نوشته
شما میتوانید در صورت تمایل این پست را در شبکه های اجتماعی خود بازنشر دهید .
