کلیات
۱ . هدف این استاندارد، ارائه استانداردها و راهنمایی های لازم درباره مسئولیت های حرفه‌ای حسابرس در مواردی است که حسابرسی غیراز حسابرس واحد تجاری بررسی اجمالی صورت های مالی را انجام می‌دهد. در این استاندارد همچنین درباره شکل و محتوای گزارشی که حسابرس در این گونه موارد صادر می‌کند، استانداردها و راهنمایی های لازم ارائه شده است. بررسی اجمالی اطلاعات مالی میان دوره‌ای توسط حسابرس واحد تجاری باید طبق استاندارد ۲۴۱۰ ، انجام شود.
۲ . موضوع این استاندارد، اساساً بررسی اجمالی صورت های مالی است، اما می‌تواند با انجام تعدیلات لازم با توجه به شرایط مربوط، برای بررسی اجمالی سایر اطلاعات مالی تاریخی نیز به کار گرفته شود. ضوابط ارائه شده در سایر استانداردهای حسابرسی نیز می‌تواند حسابرس را در به کارگیری این استاندارد یاری رساند.
هدف از بررسی اجمالی صورت های مالی
۳ . هدف از بررسی اجمالی صورت های مالی این است که حسابرس بتواند براساس رسیدگی هایی که به مراتب محدودتر از حسابرسی است و تمام شواهد لازم و کافی را برای حسابرسی صورت های مالی تامین نمی کند، چنین نظر دهد که به مورد یا موارد با اهمیتی که حاکی از انحراف از استانداردهای حسابداری باشد، برخورد نکرده است (اطمینان محدود).
اصول کلی حاکم بر بررسی اجمالی صورت های مالی
۴ . حسابرس در بررسی اجمالی صورت های مالی باید “آیین رفتار حرفه‌ای” را رعایت کند. اصول آیین رفتار حرفه‌ای حاکم بر مسئولیت های حرفه‌ای حسابرس به شرح زیر است:
الف ـ استقلال
ب ـ درستکاری
پ ـ بی طرفی
ت ـ صلاحیت و مراقبت حرفه‌ای
ث ـ رازداری
ج ـ رفتار حرفه‌ای
چ ـ اصول و ضوابط حرفه‌ای مربوط
۵ . حسابرس باید بررسی اجمالی صورت های مالی را براساس این استاندارد اجرا کند.
۶ . حسابرس باید بررسی اجمالی صورت های مالی را با تردید حرفه‌ای برنامه‌ریزی و اجرا کند و بداند که ممکن است شرایطی وجود داشته که موجب اشتباه یا تحریف با اهمیت در صورت های مالی شده باشد.
۷ . حسابرس به منظور بیان اطمینان محدود در گزارش بررسی اجمالی باید شواهد کافی و قابل قبولی را عمدتا از طریق پرس‌وجو و روش های تحلیلی به گونه‌ای گردآوری کند که بتواند به نتیجه‌ای معقول دست یابد.
دامنه بررسی اجمالی صورت های مالی
۸ . دامنه بررسی اجمالی صورت های مالی شامل مجموعه روش هایی است که اجرای آنها در شرایط موجود، برای دستیابی به هدف بررسی اجمالی صورت های مالی، ضروری به نظر می رسد. حسابرس باید روش های لازم برای بررسی اجمالی، منطبق با استانداردهای حسابرسی را با توجه به الزامات مقرر در این استاندارد، قوانین و مقررات و در موارد مقتضی، شرایط قرارداد و الزامات خاص گزارشگری، تعیین کند.
اطمینان محدود (سلبی)
۹ . حسابرس با بررسی اجمالی، در سطحی محدود اطمینان می دهد که صورت های مالی مورد بررسی وی عاری از تحریف بااهمیت است. اما، این اطمینان به شکل منفی (سلبی) اظهار می شود.
نکات اساسی قرارداد
۱۰ . حسابرس و صاحب کار باید درباره شرایط قرارداد با یکدیگر توافق کنند. شرایط توافق شده باید به صورت قرارداد، مستند شود.
۱۱ . تنظیم قرارداد بررسی اجمالی، به برنامه‌ریزی کار کمک می کند و چنانچه در آن، شرایط اصلی کار مستند شود، هم به نفع صاحب کار خواهد بود و هم به نفع حسابرس. چنین قراردادی، پذیرش کار را توسط حسابرس مشخص و از هرگونه برداشت نادرست درباره مواردی چون هدف و دامنه کار، میزان مسئولیت های حسابرس و شکل گزارشی که ارائه خواهد کرد، جلوگیری می کند.
۱۲ . نکاتی که باید در قرارداد پیش‌بینی شود، شامل موارد زیر است:
• هدف از بررسی اجمالی صورت های مالی.
• مسئولیت مدیریت درباره صورت های مالی.
• دامنه کار بررسی اجمالی، شامل اشاره به این استاندارد.
• امکان دسترسی حسابرس به هرگونه اسناد، مدارک و سایر اطلاعات لازم برای بررسی اجمالی صورت های مالی.
• شکل گزارشی که در نظر است صادر شود.
• تصریح این که بررسی اجمالی صورت های مالی از لحاظ کشف و افشای اشتباهات و اعمال غیرقانونی یا سایر تخلفات، مانند تقلب یا اختلاس، نمی تواند قابل اتکا باشد.
• تصریح این که بررسی اجمالی صورت های مالی، به منزله حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی نیست و بنابراین، اظهارنظر حسابرسی نیز ارائه نخواهد شد. حسابرس به منظور تاکید بر این نکته و جلوگیری از هر گونه برداشت نادرست می تواند به این موضوع نیز اشاره کند که بررسی اجمالی، الزامات قانونی و نیازهای اشخاص ثالث به حسابرسی را، براورده نمی کند.
نمونه‌ای از قرارداد بررسی اجمالی صورت های مالی در پیوست ۱ ارائه شده است.
برنامه‌ریزی
۱۳ . حسابرس باید کار بررسی اجمالی را چنان برنامه‌ریزی کند که از اجرای موثر آن اطمینان یابد.
۱۴ . حسابرس برای بررسی اجمالی صورت های مالی باید از نوع فعالیت واحد اقتصادی، شامل توجه به ساختار سازمانی واحد اقتصادی، سیستم های حسابداری، ویژگی های عملیاتی و نوع و ماهیت دارایی ها، بدهی ها، درآمدها و هزینه‌های آن شناخت کافی به دست آورد یا شناخت خود را به هنگام کند.
۱۵ . حسابرس باید از موارد یاد شده در بالا و سایر موضوعات مربوط به صورت های مالی شناخت داشته باشد؛ مانند، شناخت از محصولات و روش های توزیع آنها، خطوط تولید، محل کارگاه های تولید و اشخاص وابسته. حسابرس برای انجام پرس‌وجوهای منطقی و مربوط، طراحی روش های مناسب و نیز ارزیابی پاسخ ها و اطلاعات دریافتی، به این شناخت نیاز دارد.
خدمات انجام شده توسط دیگران
۱۶ . حسابرس هنگام استفاده از نتایج کار حسابرسان دیگر یا کارشناسان باید اطمینان یابد که نتایج مزبور برای هدف بررسی اجمالی صورت های مالی، مناسب است.
مستندسازی
- حسابرس باید موضوعاتی را که در فراهم کردن شواهد لازم برای پشتیبانی از گزارش بررسی اجمالی و شواهد مربوط به انجام کار طبق این استاندارد اهمیت دارد، مستند کند.
روش ها و شواهد
۱۸ . حسابرس باید در تعیین نوع و ماهیت، زمانبندی اجرا و حدود روش های بررسی اجمالی، قضاوت حرفه‌ای خود را به کار گیرد. موارد زیر می تواند حسابرس را در این باره یاری رساند:
• هرگونه شناخت حاصل‌از حسابرسی یا بررسی اجمالی صورت های مالی در دوره‌های گذشته.
• شناخت حسابرس از نوع فعالیت تجاری واحد مورد بررسی، شامل اصول و رویه‌های حسابداری مورد عمل در صنعتی که واحد مورد بررسی در آن فعالیت می کند.
• سیستم های حسابداری واحد مورد بررسی.
• میزانی که هر یک از اقلام مورد بررسی، تحت تاثیر قضاوت و براوردهای مدیریت قرار می گیرد.
• اهمیت معاملات و مانده حساب ها.
۱۹ . حسابرس در بررسی اجمالی صورت های مالی باید موضوع اهمیت را همان گونه مورد توجه قرار دهد که در حسابرسی صورت های مالی به آن می پردازد. با وجودی که احتمال کشف نشدن تحریف ها در بررسی اجمالی بیش از حسابرسی است، قضاوت درباره اهمیت به سطح اطمینان فراهم‌شده (از طریق بررسی اجمالی یا حسابرسی) مربوط نیست، بلکه به اطلاعاتی که حسابرس نسبت به آن گزارش می دهد و نیازهای اتکاکنندگان به آن اطلاعات، بستگی دارد.
۲۰ . روش های مورد استفاده در بررسی اجمالی صورت های مالی معمولا شامل موارد زیر است:
• کسب شناخت از عملیات تجاری واحد اقتصادی و صنعتی که در آن فعالیت می کند.
• پرس‌وجو درباره اصول و رویه‌های حسابداری واحد مورد رسیدگی.
• پرس‌وجو درباره روش های ثبت، طبقه‌بندی و تلخیص معاملات، گردآوری اطلاعات برای افشا در صورت های مالی و تهیه صورت های مزبور.
• پرس‌وجو درباره کلیه مندرجات با اهمیت صورت های مالی.
• روش های تحلیلی طراحی شده برای شناسایی روابط و اقلامی که غیرعادی به نظر می رسد. این گونه روش ها شامل موارد زیر است:
o مقایسه صورت های مالی با صورت های مالی دوره‌های گذشته.
o مقایسه صورت های مالی با نتایج عملیات و وضعیت مالی پیش‌بینی شده.
o بررسی روابط بین عناصر صورت های مالی که انتظار می رود از الگویی مبتنی بر تجارب واحد مورد رسیدگی یا معیارهای صنعت پیروی کند.
حسابرس در به کارگیری این روش ها، موضوعاتی را که در سال گذشته به تعدیل حسابداری نیاز داشته است بیشتر مورد بررسی قرار می دهد.
• پرس‌وجو درباره مصوبات مجامع عمومی سهامداران، هیات مدیره، کمیته‌های هیات مدیره و سایر جلساتی که می تواند بر صورت های مالی اثر داشته باشد.
• مطالعه صورت های مالی با توجه به اطلاعاتی که حسابرس به دست آورده است، به منظور تشخیص انطباق صورت های مالی با مبنای حسابداری مربوط.
• دریافت گزارش سایر حسابرسان (در صورت نیاز) که حسابرسی یا بررسی اجمالی صورت های مالی اجزای واحد مورد رسیدگی را به عهده داشته‌اند.
• پرس‌وجو از مسئولین امور مالی واحد مورد رسیدگی درباره مواردی چون:
- ثبت کلیه معاملات و عملیات و سایر رویدادهای مالی در دفاتر.
- تهیه صورت های مالی بر اساس مبنای حسابداری مربوط.
- تغییرات به وجود آمده در فعالیت های تجاری واحد مورد رسیدگی و اصول و رویه‌های حسابداری آن.
- پرسش هایی که در نتیجه اجرای روش های بالا پدید آمده است.
• دریافت تاییدیه مدیران.
نمونه روش های متداول در بررسی اجمالی صورت های مالی در پیوست ۲ ارائه شده است. فهرست مزبور جامع و کامل نیست و با این قصد هم ارائه نمی شود که کلیه روش های آن باید لزوما در هر بررسی اجمالی، به کار رود.
۲۱ . حسابرس باید درباره آن گروه از رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه که ممکن است موجب تعدیل صورت های مالی یا افشا در آن شود نیز پرس‌وجو کند. حسابرس در مورد شناسایی رویدادهای پس از تاریخ گزارش بررسی اجمالی، هیچ مسئولیتی ندارد.
۲۲ . چنانچه حسابرس بر این باور باشد که اطلاعات مورد بررسی اجمالی وی احتمالا دارای تحریف با اهمیت است باید روش های اضافی را اجرا کند یا روش های بررسی را گسترش دهد تا بتواند تردید خود را برطرف و اطمینان محدودی فراهم نماید یا ضرورت تعدیل گزارش را برای خود مشخص کند.
نتیجه‌گیری و گزارشگری
۲۳ . در گزارش بررسی اجمالی اطمینان محدود باید به صراحت اظهار شود. حسابرس باید نتایج حاصل از شواهد گردآوری شده را به عنوان مبنای اظهار اطمینان محدود، مرور و ارزیابی کند.
۲۴ . حسابرس باید اطلاعات به دست آمده در جریان بررسی اجمالی را به منظور یافتن نشانه یا نشانه‌هایی از موارد عدم ارائه مطلوب صورت های مالی از تمام جنبه‌های بااهمیت، طبق استانداردهای حسابداری، ارزیابی کند.
۲۵ . در گزارش بررسی اجمالی صورت های مالی، دامنه کار توصیف می شود تا استفاده‌کننده بتواند از نوع و ماهیت کار انجام شده، شناخت کافی به دست آورد. علاوه براین، در گزارش تصریح می شود که بررسی اجمالی انجام‌شده، حسابرسی نیست و بنابراین، نظر حرفه‌ای حسابرسی نیز اظهار نخواهد شد.
۲۶ . گزارش بررسی اجمالی صورت های مالی باید شامل اجزای اصلی زیر باشد:
الف ـ عنوان (شامل استقلال حسابرس، مثلا: گزارش بررسی اجمالی حسابرس مستقل).
ب ـ مخاطب گزارش.
پ ـ بند مقدمه شامل:
(۱) مشخص کردن عناوین صورت های مالی مورد بررسی اجمالی.
(۲) مشخص کردن مسئولیت مدیریت واحد مورد رسیدگی و حسابرس.
ت ـ بند دامنه رسیدگی (توصیف نوع و ماهیت بررسی اجمالی) شامل:
(۱) اشاره به استاندارد حسابرسی مربوط به بررسی اجمالی صورت های مالی.
(۲) تصریح این که بررسی اجمالی، اساسا به پرس‌وجو و اجرای روش های تحلیلی محدود می شود.
(۳) تصریح این که حسابرسی، اجرا نشده است، روش های اجرا شده، اطمینان کم تری را نسبت به حسابرسی فراهم می کند و نظر حرفه‌ای حسابرسی اظهار نمی شود.
ث ـ اظهار اطمینان محدود.
ج ـ تاریخ گزارش.
چ ـ نشانی حسابرس.
ح ـ امضای حسابرس.
نمونه‌ای از گزارش های بررسی اجمالی در پیوست های ۳ و ۴ ارائه شده است.
۲۷ . گزارش بررسی اجمالی باید حاوی یکی از موارد زیر باشد:
الف ـ این موضوع که حسابرس در جریان بررسی اجمالی خود به اطلاعاتی برخورد نکرده است که نشان دهد صورت های مالی از تمام جنبه‌های بااهمیت طبق استانداردهای حسابداری به نحو مطلوب ارائه نشده است.
ب ـ تشریح موارد عدم رعایت استانداردهای حسابداری و در صورت امکان، تعیین آثار ریالی آنها بر صورت های مالی، همراه با یکی از موارد زیر:
(۱) ارائه نظر مشروط در چارچوب اطمینان محدود.
(۲) ارائه نظر مردود، در صورتی که آثار موارد مزبور بر صورت های مالی، اساسی باشد به نحوی که حسابرس نظر مشروط را برای نشان دادن گمراه‌کنندگی یا ماهیت ناقص صورت های مالی، مناسب تشخیص ندهد.
پ ـ در صورت وجود محدودیت با اهمیت در دامنه رسیدگی، توصیف محدودیت مزبور همراه با یکی از موارد زیر:
(۱) اظهارنظر مشروط در چارچوب اطمینان محدود به دلیل تعدیلات احتمالی که در صورت رفع محدودیت، ممکن بود در صورت های مالی ضرورت یابد.
(۲) عدم اظهار هرگونه اطمینان در صورتی که آثار احتمالی محدودیت مزبور بر صورت های مالی، اساسی باشد به نحوی که هیچ اطمینانی نتواند اظهار شود.
۲۸ . حسابرس باید گزارش بررسی اجمالی را به تاریخ تکمیل کار، که بیانگر اجرای روش های مربوط به رویدادهای واقع شده تا تاریخ مزبور است، تاریخ گذاری کند. از آنجا که حسابرس نسبت به گزارش درباره صورت های مالی تهیه و ارائه شده توسط مدیریت مسئولیت دارد نباید گزارش بررسی اجمالی خود را به تاریخی قبل‌از تاریخ تصویب صورت های مالی توسط هیات مدیره، تاریخ گذاری کند.
تاریخ اجرا
۲۹ . این استاندارد برای بررسی اجمالی صورت های مالی که دوره مالی آن از اول فروردین ۱۳۷۸ و پس‌از آن شروع می شود، لازم‌الاجراست.
پیوست ۱
نمونه قرارداد
قـرارداد بـررسـی اجمالی صورت های مالی
عطف به درخواست … (نام واحد مورد بررسی) … از این … (حسابرس) … برای بررسی اجمالی ترازنامه … (واحد مورد بررسی ) … به تاریخ … و صورت های سود وزیان، سود (زیان)انباشته و جریان وجوه نقد آن برای سال / دوره مالی منتهی به تاریخ مزبور همراه با یادداشت های توضیحی مربوط، این قرارداد بین … و … که از این پس به ترتیب “حسابرس” و “واحد مورد بررسی” نامیده می شوند با شرایط زیر منعقد می گردد.
موضوع قـرارداد
۱ . بررسی اجمالی صورت های مالی یادشده در بالا با هدف اظهار اطمینان محدود درباره آنها.
تعهدات حسابرس
۲ . انجام موضوع قرارداد براساس استاندارد “بررسی اجمالی صورت های مالی”.
۳ . بررسی اجمالی صورت های مالی، به منزله حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی نیست، از این رو، نظر حرفه‌ای حسابرسی اظهار نخواهد شد.
۴ . اظهارنظر در چارچوب اطمینان محدود. اظهارنظر نسبت به صورت های مالی در چارچوب اطمینان محدود براساس استاندارد بررسی اجمالی صورت های مالی می تواند حسب مورد به صورت بدون بند توضیحی ، مشروط ، مردود یا عدم اظهارنظر باشد. نمونه گزارش بررسی اجمالی صورت های مالی بدون بند توضیحی به شرح پیوست است (رجوع شود به پیوست شماره ۳ این استاندارد).
۵ . بررسی اجمالی صورت های مالی، نمی تواند برای مقاصد کشف و افشای اشتباهات و اَعمال غیر قانونی یا سایر تخلفات، مانند تقلب یا اختلاس، قابل اتکا باشد؛ هر چند در صورت برخورد با این گونه موارد، موضوع به واحد مورد بررسی گزارش خواهد شد.
تعهدات واحد مورد بررسی
۶ . تهیه و ارائه صورت های مالی تایید و امضا شده توسط مدیریت واحد مورد بررسی حداکثر تا … (تاریخ …/ مدت … پس از تاریخ ترازنامه ) … . تهیه وارائه صورت های مالی مطلوب مستلزم حفظ و نگهداری مدارک کافی حسابداری، استقرار و اعمال کنترل های داخلی مناسب، انتخاب و به کارگیری اصول و روش های مناسب حسابداری شامل حفاظت از دارایی های واحد مورد بررسی توسط مدیریت است.
تبصره : صورت های مالی عبارت است از ترازنامه و صورت های سود و زیان، سود (زیان) انباشته و جریان وجوه نقد و یادداشت های توضیحی همراه، حاوی افشای کافی طبق استانداردهای حسابداری.
۷ . ارائه کلیه اطلاعات، اسناد، مدارک و دفاتر(دستی و یا کامپیوتری ) مورد نیاز برای اجرای روش های بررسی اجمالی.
۸ . ارائه تاییدیه‌ای توسط مدیریت واحد مورد بررسی درباره اطلاعاتی که در ارتباط با بررسی اجمالی صورت های مالی یاد شده دربالا به حسابرس داده می شود.
۹ . تامین محل کار، امکانات و تسهیلات مناسب و همچنین، همکاری کارکنان واحد مورد بررسی در تهیه و ارائه صورت های ریز و جداول تفصیلی مورد نیاز برای اجرای هرچه بهتر روش های بررسی اجمالی.
۱۰ . پرداخت به موقع صورت حساب های حق‌الزحمه.
حـق‌الـزحمـه
۱۱ . مبنای تعیین حق‌الزحمه، مدت کارکرد حسابرسان مامور انجام کار است که متناسب با پیشرفت کار، صورت حساب می شود. حق‌الزحمه ساعتی هریک از حسابرسان بر حسب تجربه و مهارت و در نتیجه، میزان مسئولیتی که به عهده دارند، متفاوت است. طبق بررسی های به عمل آمده، حق‌الزحمه، شامل حق‌الزحمه ساعات کار مستقیم، سایر هزینه‌های مستقیم (ازقبیل هزینه‌های فوق‌العاده ماموریت خارج از مرکز و ایاب و ذهاب) و سربار قابل تخصیص، در مجموع به میزان … ریال براورد می شود.
سـایـر مـوارد
۱۲ . این قرارداد از تاریخ مبادله تا … اعتبار دارد.
۱۳ . هرگونه اختلاف طرفین قرارداد در اجرای مفاد آن، از طریق هیاتی سه نفره متشکل از نماینده واحد مورد رسیدگی، نماینده حسابرس و یک شخص مورد قبول دو طرف، حل و فصل خواهد شد.
۱۴ . این قرارداد در ۱۴ ماده و یک تبصره و در ۲ نسخه که هر دو نسخه در حکم واحد است، تنظیم و در تاریخ … به امضای طرفین قرارداد رسیده است.
واحد مورد رسیدگی حسابرس
پیوست ۲
نمونه تفصیلی روش های مورد استفاده در بررسی اجمالی صورت های مالی
۱ . پرس‌وجو و روش های تحلیلی لازم برای بررسی اجمالی صورت های مالی را قضاوت حرفه‌ای حسابرس تعیین می کند. روش های زیر تنها با هدف ارائه نمونه تهیه شده است و همه آنها لزوما در هر بررسی به کار نمی رود. هدف این پیوست، ارائه یک برنامه یا چک لیست استاندارد برای اجرای بررسی اجمالی نیست.
کلیات
۲ . در مورد شرایط و دامنه کار با مدیریت واحد مورد بررسی و اعضای گروه بررسی اجمالی، مذاکره کنید.
۳ . قراردادی حاوی شرایط و دامنه کار، تنظیم کنید.
۴ . شناختی از فعالیت های تجاری واحد مورد بررسی و سیستم ثبت رویدادهای مالی و تهیه صورت های مالی آن، کسب کنید.
۵ . در مورد کامل، به موقع و مجاز بودن ثبت رویدادهای مالی، پرس‌وجو کنید.
۶ . تراز آزمایشی را دریافت کنید و از مطابقت آن با دفتر کل و صورت های مالی، اطمینان یابید.
۷ . نتایج حسابرسی و بررسی اجمالی صورت های مالی دوره‌های گذشته (شامل تعدیلات حسابداری حاصل از آنها) را ارزیابی کنید.
۸ . درباره هرگونه تغییر عمده در واحد مورد بررسی نسبت به سال گذشته (مانند تغییرات در مالکیت یا ساختار سرمایه‌ای آن) پرس‌وجو کنید.
۹ . درباره رویه‌های حسابداری واحد مورد بررسی، پرس‌وجو و موارد زیر را در مورد آنها، ارزیابی کنید:
الف ـ انطباق با استانداردهای حسابداری.
ب ـ مناسب بودن نحوه به کارگیری آنها.
پ ـ یکنواختی در به کارگیری آنها و در غیر این‌صورت، ارزیابی چگونگی افشای هرگونه تغییر در رویه های مزبور.
۱۰ . صورت جلسات مجامع عمومی، هیات مدیره و کمیته‌های اصلی آن را به منظور آگاهی از موضوعات حایز اهمیت از لحاظ بررسی اجمالی صورت های مالی، مطالعه کنید.
۱۱ . درباره چگونگی انعکاس آثار مالی مصوبات مجامع عمومی، هیات مدیره یا جلسات مشابه آن در صورت های مالی، پرس‌وجو کنید.
۱۲ . درباره وجود معاملات با اشخاص وابسته، چگونگی به حساب گرفتن این گونه معاملات و افشای مناسب آنها، پرس‌وجو کنید.
۱۳ . درباره بدهی های احتمالی و تعهدات واحد مورد بررسی، پرس‌وجو کنید.
۱۴ . درباره طرح های واگذاری دارایی ها یا قسمت های عمده واحد مورد بررسی، پرس‌وجو کنید.
۱۵ . نسخه‌ای از صورت های مالی واحد مورد بررسی را دریافت و درباره آنها با مدیریت، مذاکره کنید.
۱۶ . کفایت افشا در صورت های مالی و مناسب بودن طبقه‌بندی و نحوه ارائه آنها را ارزیابی کنید.
۱۷ . اقلام منعکس در صورت های مالی دوره جاری را با اقلام مقایسه‌ای دوره‌های گذشته و در صورت وجود بودجه‌ها و پیش‌بینی های مالی، با آنها نیز مقایسه کنید.
۱۸ . علل هرگونه نوسان یا عدم یکنواختی غیرعادی موجود در صورت های مالی را از مدیریت واحد مورد بررسی، جویا شوید.
۱۹ . آثار هریک از اشتباهات اصلاح نشده را به تنهایی یا در مجموع، ارزیابی کنید. توجه مدیریت را به اشتباهات مزبور جلب و آثار اشتباهات اصلاح نشده را بر گزارش بررسی اجمالی، تعیین کنید.
۲۰ . تاییدیه مدیران را دریافت کنید.
وجوه نقد
۲۱ . صورت های مغایرت بانکی را دریافت و درباره اقلام باز قدیمی یا غیرعادی از کارکنان مربوط، پرس‌وجو کنید.
۲۲ . در مورد نقل و انتقالات بین حساب های بانکی چند روز پیش و چند روز پس از تاریخ دوره مورد بررسی، پرس‌وجو کنید.
۲۳ . درباره وجود هرگونه محدودیت استفاده از وجوه نقد واحد مورد بررسی، پرس‌وجو کنید.
مطالبات
۲۴ . درباره روش های شناسایی و ثبت مطالبات تجاری، پرس‌وجو کنید.
۲۵ . صورت ریز مطالبات را دریافت کنید و از مطابقت جمع آن با تراز آزمایشی، اطمینان یابید.
۲۶ . توضیحات لازم را درباره نوسانات عمده در مطالبات نسبت به دوره‌های گذشته یا مبالغ پیش‌بینی شده، از مدیریت دریافت و ارزیابی کنید.
۲۷ . جدول تجزیه و تحلیل سنی حساب های دریافتنی تجاری را دریافت کنید. درباره دلیل یا دلایل وجود حساب های غیرعادی عمده، حساب های دارای مانده بستانکار یا سایر مانده‌های غیرعادی و همچنین، قابلیت وصول حساب های دریافتنی، پرس‌وجو کنید.
۲۸ . درباره طبقه‌بندی مطالبات در صورت های مالی، شامل تفکیک و طبقه‌بندی مانده‌های غیر جاری، حساب های با مانده بستانکار، مطالبات از سهامداران، مدیران و سایر اشخاص وابسته، با مدیریت مذاکره کنید.
۲۹ . درباره روش شناسایی حساب هایی که به دشواری وصول می شود و چگونگی ایجاد ذخیره برای مطالبات مشکوک‌الوصول، پرس‌وجو و منطقی بودن ذخیره مزبور را بررسی کنید.
۳۰ . درباره در گرو بودن مطالبات، پرس‌وجو کنید.
۳۱ . درباره روش های مورد استفاده برای اجرای درست آزمون انقطاع زمانی معاملات فروش و برگشت از فروش، پرس‌وجو کنید.
۳۲ . درباره مانده‌های بدهکار ناشی از مواد وکالای امانی نزد دیگران و همچنین، در صورت وجود چنین مانده‌هایی، درباره ثبت های اصلاحی لازم برای منظور کردن مواد و کالای مزبور به حساب موجودی ها، پرس‌وجو کنید.
۳۳ . در مورد هرگونه اعلامیه بستانکار قابل ملاحظه (ناشی از برگشت از فروش و تخفیفات) مربوط به درآمدهای ثبت شده که پس از تاریخ ترازنامه صادر شده است و تامین ذخیره کافی از این بابت، پرس‌وجوکنید.
موجودی های مواد و کالا
۳۴ . صورت ریز موجودی های مواد و کالا را دریافت کنید و از موارد زیر اطمینان یابید:
الف ـ مطابقت جمع صورت مزبور با تراز آزمایشی.
ب ـ تهیه شدن صورت مزبور براساس شمارش موجودی ها.
۳۵ . درباره روش شمارش موجودی های مواد وکالا، پرس‌وجو کنید.
۳۶ . چنانچه شمارش موجودی ها در تاریخ ترازنامه انجام نشده باشد، درباره موارد زیر پرس‌وجو کنید:
الف ـ استفاده‌‌کردن یا نکردن واحد مورد بررسی از سیستم ثبت دایمی موجودی ها و مقایسه متناوب مقادیرمنعکس در مدارک موجودی ها با مقادیر موجود.
ب ـ وجود و استفاده از سیستم بهای تمام‌شده (حسابداری صنعتی) جامع و حصول اطمینان از تامین اطلاعات مورد نیاز توسط آن.
۳۷ . درباره تعدیلات انجام شده ناشی از آخرین شمارش موجودی ها، با مدیریت مذاکره کنید.
۳۸ . درباره روش های مورد استفاده برای کنترل انقطاع زمانی و گردش کالا، در جریان شمارش موجودی ها، پرس‌وجو کنید.
۳۹ . درباره مبانی ارزشیابی هر گروه از موجودی ها و به ویژه حذف سود بین شعب، پرس‌وجو کنید. درباره ارزشیابی موجودی ها طبق قاعده اقل بهای تمام‌شده یا قیمت بازار نیز پرس‌وجو کنید.
۴۰ . یکنواختی کاربرد روش های ارزشیابی موجودی ها را شامل روش های تخصیص مواد اولیه، دستمزد مستقیم و سربار، ارزیابی کنید.
۴۱ . مبالغ گروه‌های اصلی موجودی ها را با اقلام مشابه سال گذشته و مبالغ پیش‌بینی شده برای سال جاری مقایسه و درباره نوسانات و اختلافات عمده، پرس‌وجو کنید.
۴۲ . نسبت گردش موجودی های سال جاری را با سال های گذشته، مقایسه کنید.
۴۳ . درباره روش های تشخیص موجودی های کم گردش و ناباب و ارزشیابی این اقلام براساس قیمت بازار، پرس‌وجو کنید.
۴۴ . درباره وجود اقلام امانی در انبار و در صورت وجود چنین اقلامی، درباره ثبت های اصلاحی لازم برای خارج کردن این اقلام از موجودی ها، پرس‌وجو کنید.
۴۵ . در مورد هرگونه موجودی های کالای در رهن، نگهداری شده در محل های دیگر یا امانی نزد دیگران، پرس‌وجو کنید و مطمئن شوید که این گونه اقلام، به درستی به حساب گرفته شده است.
سرمایه‌گذاری ها (شامل شرکت های وابسته و اوراق بهادار قابل دادوستد)
۴۶ . صورت ریز سرمایه‌گذاری ها را به تاریخ ترازنامه دریافت و آن را با تراز آزمایشی، مطابقت کنید.
۴۷ . درباره رویه‌های حسابداری استفاده شده در مورد سرمایه‌گذاری ها، پرس‌وجو کنید.
۴۸ . درباره ارزش ثبت شده سرمایه‌گذاری ها، پرس‌وجو و هرگونه مسئله مربوط به قابلیت بازیافت آنها را ارزیابی کنید.
۴۹ . درستی نحوه به حساب گرفتن سود وزیان حاصل از فروش و درآمد سرمایه‌گذاری ها را ارزیابی کنید.
۵۰ . درباره چگونگی طبقه‌بندی سرمایه‌گذاری ها به بلند مدت و کوتاه مدت، پرس‌وجو کنید.
دارایی های ثابت و استهلاک
۵۱ . جدول دارایی های ثابت حاوی بهای تمام‌شده و استهلاک انباشته را دریافت و با تراز آزمایشی، مطابقت کنید.
۵۲ . درباره روش های استهلاک و تمیز مخارج سرمایه‌ای از مخارج جاری، پرس‌وجو کنید. هرگونه احتمال کاهش با اهمیت و دایمی در ارزش دارایی ها را ارزیابی کنید.
۵۳ . درباره دارایی های ثابت اضافه و یا فروخته شده طی دوره و چگونگی به حساب گرفتن سود و زیان حاصل از فروش یا کنارگذاری آنها، با مدیریت گفتگو و در مورد منظور شدن کلیه این گونه معاملات در حساب ها، پرس‌وجو کنید.
۵۴ . درباره یکنواختی نرخ ها و روش های استهلاک دارایی ها پرس‌وجو و هزینه استهلاک سال جاری را با سال های گذشته، مقایسه کنید.
۵۵ . درباره حقوق اشخاص ثالث نسبت به دارایی های ثابت، پرس‌وجوکنید.
۵۶ . درباره انعکاس درست (طبق استانداردهای حسابداری) قراردادهای اجاره بلند مدت در صورت های مالی، با مدیریت مذاکره کنید.
پیش‌پرداخت ها، دارایی های نامشهود و سایر دارایی ها
۵۷ . جدولی حاوی نوع و ماهیت این گونه حساب ها را دریافت و درباره قابلیت بازیافت آنها، با مدیریت مذاکره کنید.
۵۸ . درباره مبانی ثبت این‌گونه حساب ها و روش های مورد استفاده برای استهلاک آنها، پرس‌وجو کنید.
۵۹ . حساب های هزینه مربوط را با اقلام مشابه سال های گذشته مقایسه و درباره مغایرات عمده، با مدیریت مذاکره کنید.
۶۰ . درباره طبقه‌بندی این‌گونه حساب ها به بلندمدت و کوتاه‌مدت، با مدیریت مذاکره کنید.
تسهیلات دریافتی
۶۱ . جدول تسهیلات دریافتی را دریافت و با تراز آزمایشی، مطابقت کنید.
۶۲ . درباره تسهیلات دریافتی که احتمالا برخی مفاد قرارداد آنها رعایت نشده است، اقدامات مدیریت نسبت به آنها و انجام شدن اصلاحات لازم در صورت های مالی، پرس‌وجو کنید.
۶۳ . معقول بودن هزینه تسهیلات دریافتی را نسبت به مانده آن تسهیلات ارزیابی کنید.
۶۴ . در مورد وثیقه‌دار بودن تسهیلات دریافتی، پرس‌وجو کنید.
۶۵ . درباره طبقه‌بندی تسهیلات دریافتی به کوتاه‌مدت و بلندمدت، پرس‌وجو کنید.
حساب ها و اسناد پرداختنی تجاری
۶۶ . درباره روش های شناسایی و ثبت حساب ها و اسناد پرداختنی تجاری، پرس‌وجو کنید.
۶۷ . توضیحات لازم را درباره نوسانات عمده در مانده حساب ها و اسناد پرداختنی نسبت به دوره‌های گذشته یا نسبت به مبالغ پیش‌بینی شده، از مدیریت دریافت و ارزیابی کنید.
۶۸ . صورت ریز حساب ها و اسناد پرداختنی را دریافت کنید و از مطابقت جمع آن با تراز آزمایشی، اطمینان یابید.
۶۹ . درباره تطبیق دادن مانده‌ها با صورت وضعیت های بستانکاران، پرس‌وجو و مانده‌های مزبور را با مانده‌های دوره گذشته، مقایسه کنید. نسبت بدهی های تجاری سال جاری را با سال گذشته، مقایسه کنید.
۷۰ . احتمال وجود بدهی های عمده ثبت نشده را ارزیابی کنید.
۷۱ . درباره چگونگی افشای جداگانه مانده بدهی به سهامداران، مدیران و سایر اشخاص وابسته، پرس‌وجو کنید.
بدهی های ناشی از هزینه‌های تحقق یافته و بدهی های احتمالی
۷۲ . صورت ریز بدهی های ناشی از هزینه‌های تحقق یافته را دریافت و مانده آن را با تراز آزمایشی، مطابقت کنید.
۷۳ . مانده‌های با اهمیت هزینه‌های مربوط را با حساب های مشابه سال قبل، مقایسه کنید.
۷۴ . در مورد مجوز ثبت این گونه اقلام، شرایط تسویه، میزان رعایت شرایط مزبور، وثایق و چگونگی طبقه‌بندی آنها، پرس‌وجو کنید.
۷۵ . درباره روش های تعیین این گونه اقلام، پرس‌وجو کنید.
۷۶ . درباره نوع و ماهیت مبالغ تشکیل‌دهنده بدهی های احتمالی وتعهدات، پرس‌وجو کنید.
۷۷ . درباره بدهی های ناشی از هزینه‌های تحقق یافته و بدهی های احتمالی که در حساب ها ثبت نشده است، پرس‌وجوکنید. در صورت وجود این گونه اقلام، درباره ضرورت تامین ذخیره یا لزوم افشای آنها در صورت های مالی، با مدیریت مذاکره کنید.
مالیات بردرآمد و سایر مالیات ها
۷۸ . درباره هرگونه رویدادی، شامل اعتراض به مالیات تشخیص شده، که می تواند اثر با اهمیتی بر مالیات پرداختنی واحد مورد رسیدگی داشته باشد، از مدیریت پرس‌وجو کنید.
۷۹ . مالیات بردرآمد واحد مورد رسیدگی را با توجه به درآمدهای آن، ارزیابی کنید.
۸۰ . درباره کفایت ذخیره مالیات بردرآمد واحد مورد رسیدگی، برای سال مورد رسیدگی و سال های قبل از آن، از مدیریت پرس‌وجو کنید.
رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه
۸۱ . آخرین صورت های مالی میان دوره‌ای را از مدیریت دریافت و با صورت های مالی مورد بررسی یا صورت های مالی دوره‌های گذشته، مقایسه کنید.
۸۲ . درباره رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه که آثار با اهمیتی بر صورت های مالی مورد بررسی دارد و به ویژه موارد زیر، پرس‌وجو کنید:
الف ـ هرگونه تعهد با اهمیت یا ابهام ایجاد شده پس از تاریخ ترازنامه.
ب ـ هرگونه تغییر قابل ملاحظه در سرمایه، بدهی های بلندمدت یا سرمایه در گردش تا تاریخ پرس‌وجو.
پ ـ هرگونه تعدیل غیرعادی انجام شده طی دوره زمانی بین تاریخ ترازنامه و تاریخ پرس‌وجو. دراین‌باره ضرورت تعدیل صورت های مالی یا افشا در آنها را نیز ارزیابی کنید.
۸۳ . صورت جلسات مجامع عمومی، هیات مدیره و کمیته‌های مربوط را برای دوره پس از تاریخ ترازنامه، دریافت و مطالعه کنید.
دعاوی حقوقی
۸۴ . درباره هرگونه دعوای حقوقی در جریان و یا در شرف طرح علیه واحد مورد رسیدگی، پرس‌وجو و آثار آنها را بر صورت های مالی، بررسی کنید.
حقوق صاحبان سرمایه
۸۵ . صورت ریز کلیه ثبت های انجام‌شده مربوط به حساب های تشکیل‌دهنده حقوق صاحبان سرمایه را، شامل افزایش یا کاهش سرمایه وسود سهام، دریافت و آن را ارزیابی کنید.
۸۶ . درباره وجود هرگونه محدودیت در توزیع سود انباشته (اندوخته‌ها) یا سایر حساب های تشکیل‌دهنده حقوق صاحبان سرمایه، پرس‌وجو کنید.
عملیات
۸۷ . نتایج عملیات را با نتایج دوره‌های مشابه گذشته و مبالغ پیش‌بینی شده برای دوره جاری، مقایسه و درباره مغایرات عمده، با مدیریت مذاکره کنید.
۸۸ . درباره چگونگی شناسایی و به حساب گرفتن فروش ها و هزینه‌های عمده در دوره‌های مربوط، با مدیریت مذاکره کنید.
۸۹ . اقلام غیر مترقبه وغیرعادی را مورد توجه قرار دهید.
۹۰ . ارتباط بین اقلام مربوط به حساب های درآمد را مورد توجه قرار دهید، درباره آنها با مدیریت مذاکره، و منطقی بودن ارتباطات مزبور را با توجه به ارتباطات مشابه در دوره‌های گذشته و سایر اطلاعات در دسترس، ارزیابی کنید.
پیوست ۳
نمونه گزارش استاندارد بررسی اجمالی صورت های مالی
گزارش بررسی اجمالی حسابرس مستقل
به:
ترازنامه شرکت نمونه در تاریخ ۳۱ شهریور ××۱۳ و صورت های سود و زیان و جریان وجوه نقد آن برای سال مالی منتهی به تاریخ مزبور همراه با یادداشت های توضیحی ۱ تا … پیوست که توسط هیات‌مدیره تهیه و تایید شده، مورد بررسی اجمالی این موسسه قرار گرفته است. مسئولیت صورت های مالی با هیات‌مدیره شرکت و مسئولیت این موسسه، صدور گزارش درباره صورت های مالی مزبور براساس بررسی اجمالی انجام شده، است.
بررسی اجمالی این موسسه براساس استاندارد ”بررسی اجمالی صورت های مالی“ انجام گرفته است. رعایت استاندارد مزبور مستلزم برنامه‌ریزی و اجرای بررسی اجمالی به گونه‌ای است که از نبود هر گونه تحریف بااهمیت در صورت های مالی، اطمینانی محدود به دست آید. بررسی اجمالی، اساساً شامل پرس‌وجو از کارکنان شرکت و به کارگیری روش های تحلیلی نسبت به اطلاعات مالی است. دامنه بررسی اجمالی به مراتب محدودتر از رسیدگی های منطبق بر استانداردهای حسابرسی است که هدف آن، اظهارنظر حرفه‌ای درباره صورت های مالی به عنوان یک مجموعه واحد است و از این‌رو، این موسسه نیز چنین نظر حرفه‌ای اظهار نمی کند.
براساس بررسی اجمالی انجام شده، این موسسه به مواردی که حاکی از عدم ارائه مطلوب صورت های مالی یادشده در بالا، از تمام جنبه‌های بااهمیت، طبق استانداردهای حسابداری باشد، برخورد نکرده است.
تاریخ موسسه حسابرسی نمونه …
پیوست ۴
نمونه‌هایی از گزارش های تعدیل شده بررسی اجمالی صورت های مالی
نظر مشروط، به دلیل انحراف از استانداردهای حسابداری
گزارش بررسی اجمالی حسابرس مستقل
به:
ترازنامه شرکت نمونه در تاریخ ۳۱ شهریور ××۱۳ و صورت های سود و زیان و جریان وجوه نقد آن برای سال مالی منتهی به تاریخ مزبور همراه با یادداشت های توضیحی ۱ تا … که توسط هیات‌مدیره تهیه وتاییدشده، مورد بررسی اجمالی این موسسه قرار گرفته است. مسئولیت صورت های مالی، با هیات‌مدیره شرکت و مسئولیت این موسسه، صدور گزارش درباره صورت های مالی مزبور براساس بررسی اجمالی انجام شده، است.
بررسی اجمالی این موسسه براساس استاندارد ”بررسی اجمالی صورت های مالی“ انجام گرفته است. رعایت استاندارد مزبور مستلزم برنامه‌ریزی و اجرای بررسی اجمالی به گونه‌ای است که از نبود هر گونه تحریف با اهمیت در صورت های مالی، اطمینانی محدود به دست آید. بررسی اجمالی، اساساً شامل پرس‌وجو از کارکنان شرکت و به کارگیری روش های تحلیلی نسبت به اطلاعات مالی است. دامنه بررسی اجمالی به مراتب محدودتر از رسیدگی های منطبق بر استانداردهای حسابرسی است که هدف آن، اظهارنظر حرفه‌ای درباره صورت های مالی به عنوان یک مجموعه واحد است و از این‌رو، این موسسه نیز چنین نظر حرفه‌ای اظهار نمی کند.
بنا به اظهار مدیریت، موجودی مواد و کالای شرکت به بهای تمام شده در صورت های مالی منعکس شده که بیش از ارزش بازار آنهاست. محاسبات مدیریت که توسط این موسسه نیز بررسی اجمالی شده است، نشان می دهد در صورت اعمال قاعده اقل بهای تمام‌شده و ارزش بازار، در رعایت استانداردهای حسابداری، موجودی مواد و کالا مبلغ … میلیون ریال و سود خالص، مبلغ … میلیون ریال کاهش می یافت.
براساس بررسی اجمالی انجام شده، به استثنای آثار مورد مشروح در بالا، این موسسه به مواردی که حاکی از عدم ارائه مطلوب صورت های مالی یاد شده در بالا از تمام جنبه‌های بااهمیت، طبق استانداردهای حسابداری باشد، برخورد نکرده است.
تاریخ موسسه حسابرسی نمونه …
نظر مردود، به دلیل انحراف از استانداردهای حسابداری
گزارش بررسی اجمالی حسابرس مستقل
به:
ترازنامه شرکت نمونه در تاریخ ۳۱ شهریور ××۱۳ و صورت های سود و زیان و جریان وجوه نقد آن برای سال مالی منتهی به تاریخ مزبور همراه با یادداشت های توضیحی ۱ تا … که توسط هیات‌مدیره تهیه و تاییدشده، مورد بررسی اجمالی این موسسه قرار گرفته است. مسئولیت صورت های مالی، با هیات‌مدیره شرکت و مسئولیت این موسسه، صدور گزارش درباره صورت های مالی براساس بررسی اجمالی انجام شده، است.
بررسی اجمالی این موسسه براساس استاندارد ”بررسی اجمالی صورت های مالی“ انجام گرفته است. رعایت استاندارد مزبور مستلزم برنامه‌ریزی و اجرای بررسی اجمالی به گونه‌ای است که از نبود هر گونه تحریف با اهمیت در صورت های مالی، اطمینانی محدود به دست آید. بررسی اجمالی، اساساً شامل پرس‌وجو از کارکنان شرکت و به کارگیری روش های تحلیلی نسبت به اطلاعات مالی است. دامنه بررسی اجمالی به مراتب محدودتر از رسیدگی های منطبق بر استانداردهای حسابرسی است که هدف آن، اظهارنظر حرفه‌ای درباره صورت های مالی به عنوان یک مجموعه واحد است و ازاین‌رو، این موسسه نیز چنین نظر حرفه‌ای اظهار نمی کند.
همان‌گونه که در یادداشت توضیحی شماره ×× همراه صورت های مالی تشریح شده است، شرکت نمونه آثار ناشی از قرارداد اجاره به شرط تملیک دارایی های ثابت خود را در صورت های مالی پیوست منظور نکرده است. چنانچه این آثار در رعایت استانداردهای حسابداری به حساب گرفته می شد، دارایی های ثابت معادل مبلغ … میلیون ریال و بدهی های بلند مدت معادل مبلغ … میلیون ریال افزایش و سود انباشته معادل مبلغ … میلیون ریال و سود خالص سال نیز معادل مبلغ … میلیون ریال کاهش می یافت.
براساس بررسی اجمالی انجام شده، به دلیل آثار اساسی موضوع مندرج در بند بالا، صورت های مالی مورد بررسی، وضعیت مالی شرکت نمونه در تاریخ ۳۱ شهریور ××۱۳ و نتایج عملیات و جریان وجوه نقد آن را برای سال مالی منتهی به تاریخ مزبور طبق استانداردهای حسابداری به نحو مطلوب نشان نمی دهد.
تاریخ موسسه حسابرسی نمونه …
اطلاعات این نوشته
شما میتوانید در صورت تمایل این پست را در شبکه های اجتماعی خود بازنشر دهید .
