هدف
۱ . هدف این استاندارد، تعیین مبنای ارائه صورت های مالی با مقاصد عمومی یک واحد گزارشگر به منظور حصول اطمینان از قابلیت مقایسه با صورت های مالی دورههای قبل آن واحد و صورت های مالی سایر واحدهای گزارشگر است. برای دستیابی به این هدف، در این استاندارد ملاحظات کلی مرتبط با نحوه ارائه صورت های مالی، رهنمودهایی درباره ساختار آنها و حداقل الزامات درخصوص محتوای صورت های مالی تهیه شده برمبنای تعهدی ارائه شده است. شناسایی، اندازهگیری و افشای معاملات و سایر رویدادهای خاص در سایر استانداردهای حسابداری بخش عمومی مطرح خواهد شد.
دامنه کاربرد
۲ . الزامات این استاندارد باید در مورد کلیه ”صورت های مالی با مقاصد عمومی“ که بر اساس استانداردهای حسابداری بخش عمومی، برمبنای تعهدی تهیه و ارائه میشود، به کار گرفته شود.
۳ . صورت های مالی با مقاصد عمومی (که از این پس صورت های مالی نامیده میشود) برای پاسخگویی به نیازهای استفادهکنندگانی تهیه میشود که در موقعیت دریافت گزارش هایی متناسب با نیازهای اطلاعاتی خاص خود نیستند. صورت های مالی به صورت جداگانه یا همراه با سایر گزارش ها ارائه میشود. این استاندارد برای اطلاعات مالی فشرده میاندورهای کاربرد ندارد.
۴ . این استاندارد علاوه بر صورت های مالی یک واحد گزارشگر به صورت جداگانه، برای صورت های مالی تلفیقی نیز کاربرد دارد.
۵ . این استاندارد در مورد کلیه واحدهای بخش عمومی به استثنای واحدهایی که تهیه صورت های مالی آنها براساس استانداردهای حسابداری بخش تجاری (انتفاعی) مناسبتر است، کاربرد دارد.
تعاریف
۶ . اصطلاحات ذیل در این استاندارد با معانی مشخص زیر، به کار رفته است:
• مبنای تعهدی: مبنایی است که بر اساس آن معاملات و سایر رویدادهای مالی در زمان وقوع (و نه فقط در زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد) شناسایی و در اسناد و مدارک حسابداری ثبت میشود و در صورت های مالی دوره مربوط انعکاس مییابد. عناصر قابل شناسایی برمبنای تعهدی شامل دارایی ها، بدهی ها، ارزش خالص، درآمدها و هزینهها میباشند.
• دارایی: منبع تحت کنترلی است که برای واحد گزارشگر دارای منافع اقتصادی و یا توان خدمترسانی آتی باشد.
• بدهی: تعهد فعلی واحد گزارشگر است که ایفای آن مستلزم خروج منابع از واحد گزارشگر خواهد بود.
• ارزش خالص: عبارت است از ارزش کل دارایی ها منهای ارزش کل بدهی های واحد گزارشگر.
• درآمد: عبارت است از افزایش در دارایی ها، کاهش در بدهی ها یا ترکیبی از هر دو که منجر به افزایش ارزش خالص طی دوره میشود.
• هزینه: عبارت است از کاهش در دارایی ها، افزایش در بدهی ها یا ترکیبی از هر دو که منجر به کاهش ارزش خالص طی دوره میشود.
• اطلاعات با اهمیت: اطلاعاتی است که بتواند بر تصمیمات اقتصادی استفادهکنندگان که برمبنای صورت های مالی اتخاذ میشود، تأثیر گذارد. اهمیت، یک مفهوم نسبی است که به ماهیت و میزان حذف یا تحریف اطلاعات بر اساس قضاوت در شرایط مربوط بستگی دارد.
هدف صورت های مالی
۷ . هدف صورت های مالی، ارائه اطلاعاتی درباره وضعیت مالی و تغییر در وضعیت مالی یک واحد گزارشگر است که برای طیفی گسترده از استفادهکنندگان در اتخاذ تصمیمات اقتصادی و ارزیابی مسئولیت پاسخگویی مفید واقع شود. به منظور دستیابی به این هدف، در صورت های مالی یک واحد گزارشگر اطلاعاتی درباره موارد زیر ارائه میشود:
• انواع و میزان منابع در دسترس برای ارائه خدمات در دوره جاری و دورههای آتی و کفایت منابع هر سال برای مصارف همان سال؛
• میزان، منشا و نحوه استفاده از منابع تحصیل شده طی دوره گزارشگری؛
• بهای تمام شده خدمات ارائه شده طی دوره و محل تأمین منابع آن؛
• نحوه مصرف منابع و انطباق آن با بودجههای مصوب؛
• خدمات آتی پیشبینی شده از جمله اطلاعات راجع به پیشبینی بهای تمام شده و میزان و منشا منابع مورد نیاز برای آن.
۸ . به منظور دستیابی به این اهداف در صورت های مالی یک واحد گزارشگر اطلاعاتی درباره موارد زیر افشا میشود:
الف. دارایی ها،
ب . بدهی ها،
پ . ارزش خالص،
ت . درآمدها،
ث . هزینهها،
ج . سایر تغییرات در ارزش خالص.
۹ . اگر چه اطلاعات مندرج در صورت های مالی میتواند در دستیابی به اهداف صورت های مالی، مربوط تلقی شود اما احتمال تأمین تمام این اهداف بعید به نظر میرسد. اطلاعات مکمل، از جمله اطلاعات غیرمالی میتواند همراه با صورت های مالی تصویر جامعتری از فعالیت های واحد گزارشگر طی دوره ارائه نماید.
مسئولیت تهیه و ارائه صورت های مالی
۱۰ . مسئولیت تهیه و ارائه صورت های مالی با بالاترین مقام دستگاه اجرایی مربوط و یا مقام مجاز از طرف او و مقام مالی قانونی مربوط است.
۱۱ . مسئولیت تهیه صورت های مالی تلفیقی دولت به عنوان یک مجموعه بر عهده وزارت امور اقتصادی و دارایی میباشد؛ صورت های مالی مذکور به تأیید رئیس قوه مجریه میرسد.
اجزای صورت های مالی
۱۲ . مجموعه کامل صورت های مالی شامل اجزای زیر است :
الف. صورت وضعیت مالی؛
ب . صورت تغییرات در وضعیت مالی؛
پ . صورت تغییرات در ارزش خالص؛
ت . صورت مقایسه بودجه و عملکرد؛
ث . یادداشت های توضیحی که شامل خلاصهای از اهم رویههای حسابداری و سایر یادداشت های توضیحی است.
ارائه صورت جریان وجوه نقد در واحدهای گزارشگر مشمول استانداردهای حسابداری بخش عمومی، اختیاری است.
ملاحظات کلی
ارائه مطلوب و رعایت استانداردهای حسابداری بخش عمومی
۱۳ . صورت های مالی باید وضعیت مالی و تغییرات در وضعیت مالی واحد گزارشگر را به نحو مطلوب ارائه کند. تقریباً در تمام شرایط، اعمال مناسب الزامات استانداردهای حسابداری بخش عمومی همراه با افشای اطلاعات اضافی در صورت لزوم، منجر به ارائه صورت های مالی به نحو مطلوب میشود.
۱۴ . هر واحد گزارشگر که صورت های مالی آن طبق استانداردهای حسابداری بخش عمومی تهیه و ارائه میشود، باید این واقعیت را افشا کند. در صورت های مالی نباید ذکر کرد که این صورت ها طبق استانداردهای حسابداری بخش عمومی تهیه شده است، مگر اینکه در تهیه صورت های مزبور مفاد تمام الزامات مندرج در استانداردهای مربوط رعایت شده باشد.
۱۵ . به منظور ارائه مطلوب صورت های مالی، واحد گزارشگر ملزم به رعایت موارد زیر است:
الف. انتخاب و به کارگیری رویههای حسابداری مطابق استاندارد حسابداری بخش عمومی شماره ۱۰ با عنوان رویههای حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات؛
ب . ارائه اطلاعات به گونهای که اطلاعات، مربوط، قابل اتکا، قابل مقایسه و قابل فهم باشد؛
پ . ارائه اطلاعات اضافی در صورت کافی نبودن اطلاعات ارائه شده برمبنای استانداردهای حسابداری بخش عمومی برای درک بهتر اثر معاملات یا سایر رویدادهای خاص.
۱۶ . به کارگیری نامناسب استانداردهای حسابداری بخش عمومی، از طریق افشا در یادداشت های توضیحی جبران نمیشود.
۱۷ . در موارد بسیار نادر که رعایت یکی از الزامات استانداردهای حسابداری بخش عمومی، صورت های مالی را گمراهکننده میسازد و انحراف از آن به منظور دستیابی به ارائه صورت های مالی به نحو مطلوب ضروری است، باید موارد زیر افشا شود:
الف . این مطلب که صورت های مالی، وضعیت مالی و تغییرات در وضعیت مالی واحد گزارشگر را به نحو مطلوب منعکس میکند؛
ب . تصریح اینکه صورت های مالی از تمام جنبههای با اهمیت مطابق با استانداردهای حسابداری بخش عمومی میباشد، به استثنای انحراف از الزامات یک استاندارد خاص که به منظور ارائه مطلوب صورت های مالی با کسب مجوز از کمیته تدوین استانداردهای حسابداری دولتی انجام گرفته است؛
پ . استانداردی که الزامات آن رعایت نشده است، ماهیت انحراف شامل شیوه حسابداری مقرر در استاندارد، اینکه چرا کاربرد شیوه مقرر در استاندارد، صورت های مالی را گمراهکننده میسازد و شیوه حسابداری به کار گرفته شده؛
ت . اثر مالی انحراف بر اقلام صورت های مالی در هر یک از دورههای مورد گزارش.
۱۸ . در موارد نادر ممکن است رعایت الزامات یک استاندارد آنقدر گمراهکننده باشد که با اهداف صورت های مالی مغایرت پیدا کند، اما چارچوب قانونی مربوط انحراف از الزامات مزبور را ممنوع کرده باشد. در چنین مواردی واحد گزارشگر باید تا حد امکان، جوانب گمراه کنندگی ناشی از رعایت استاندارد را از طریق افشاهای زیر کاهش دهد:
الف. عنوان استاندارد مورد بحث، ماهیت الزام و دلیل نتیجهگیری مدیریت؛
ب . تعدیلاتی که در صورت عدم رعایت الزامات مزبور در خصوص هر یک از اقلام صورت های مالی برای هر یک از دورههای مورد گزارش ضرورت مییافت.
۱۹ . برای ارزیابی ضرورت انحراف از الزامات یک استاندارد حسابداری بخش عمومی، ملاحظات زیر مدنظر قرار میگیرد:
الف. هدف از الزام مقرر و اینکه چرا در شرایط خاص مورد نظر، هدف مزبور نامربوط یا دست نیافتنی است.
ب . تفاوت شرایط واحد گزارشگر با شرایط سایر واحدهای گزارشگر که الزام مورد نظر را رعایت میکنند.
مبنای تعهدی
۲۰ . واحد گزارشگر باید صورت های مالی خود را برمبنای تعهدی تهیه کند.
۲۱ . در مبنای تعهدی، معاملات و سایر رویدادهای مالی در زمان وقوع و نه صرفاً در زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد شناسایی و در اسناد و مدارک حسابداری ثبت میشود و در صورت های مالی دورههای مربوط انعکاس مییابد.
ثبات رویه در نحوه ارائه
۲۲ . نحوه ارائه و طبقهبندی اقلام در صورت های مالی از یک دوره به دوره بعد نباید تغییر کند مگر در مواردی که:
الف . تغییری عمده در ماهیت عملیات واحد گزارشگر یا تجدید نظر در نحوه ارائه صورت های مالی حاکی از این باشد که تغییر مزبور به ارائه مناسب تر معاملات یا سایر رویدادها منجر شود؛
ب . تغییری در نحوه ارائه، به موجب یک استاندارد حسابداری بخش عمومی الزامی شود.
اهمیت و تجمیع
۲۳ . تمام اقلام با اهمیت باید به طور جداگانه در صورت های مالی ارائه شود. مبالغ کم اهمیت باید با مبالغ دارای ماهیت یا کارکرد مشابه جمع شود و نیازی به ارائه جداگانه آنها نیست.
۲۴ . صورت های مالی حاصل پردازش تعداد زیادی معامله و رویداد است که با تجمیع آنها در گروه های مختلف بر اساس ماهیت یا کارکرد، طبقهبندی میشود. ارائه اطلاعات تلخیص و طبقهبندی شدهای که تشکیل دهنده اقلام اصلی مندرج در صورت های مالی اساسی یا یادداشت های توضیحی است، آخرین مرحله از فرایند تجمیع و طبقهبندی است. چنانچه یک قلم اصلی به تنهایی با اهمیت نباشد، در صورت های مالی اساسی یا در یادداشت های توضیحی، با اقلام اصلی دیگر جمع میشود. اهمیت یک قلم ممکن است به اندازهای نباشد که ارائه جداگانه آن را در صورت های مالی اساسی توجیه کند، اما افشای جداگانه آن در یادداشت های توضیحی ضروری باشد.
۲۵ . چنانچه اجرای الزامات افشای مندرج در استانداردهای حسابداری بخش عمومی منجر به ارائه اطلاعات بیاهمیت شود، نیازی به رعایت آن نیست.
تهاتـر
۲۶ . دارایی ها، بدهی ها، درآمدها و هزینهها نباید با هم تهاتر شود مگر اینکه تهاتر آنها طبق استاندارد حسابداری بخش عمومی دیگری الزامی یا مجاز شده باشد.
۲۷ . گزارش جداگانه دارایی ها، بدهی ها، درآمدها و هزینههای با اهمیت، ضروری است. تهاتر اقلام در صورت وضعیت مالی یا صورت تغییرات در وضعیت مالی موجب کاهش توان درک معاملات انجام شده و ارزیابی جریان های نقدی آتی واحد گزارشگر توسط استفادهکنندگان میشود مگر در مواردی که تهاتر، منعکسکننده محتوای معامله یا رویداد مربوط باشد. گزارش خالص دارایی ها یعنی دارایی ها پس از کسر اقلام کاهنده مربوط، از قبیل ذخیره کاهش ارزش موجودی های مواد و کالا، ذخیره مطالبات مشکوکالوصول و استهلاک انباشته دارایی های ثابت مشهود، تهاتر محسوب نمیشود.
اطلاعات مقایسهای
۲۸ . صورت های مالی باید در برگیرنده اقلام مقایسهای دوره قبل باشد به جز در مواردی که یک استاندارد حسابداری بخش عمومی نحوه عمل دیگری را مجاز یا الزامی کرده باشد. اطلاعات مقایسهای تشریحی تا جایی باید افشا شود که جهت درک صورت های مالی دوره جاری مربوط تلقی گردد.
۲۹ . درمواردی، اطلاعات تشریحی ارائه شده در صورت های مالی دوره(های) قبل به دوره مالی جاری نیز مربوط است. برای نمونه، جزئیات یک دعوای حقوقی که نتیجه آن در تاریخ گزارشگری دوره قبل مشخص نبوده و تاکنون حل و فصل نشده است، در دوره جاری افشا میشود. ارائه اطلاعات مربوط به ابهامات موجود در تاریخ گزارشگری دوره قبل و اقدامات انجام شده طی دوره جاری جهت رفع ابهام آنها، برای استفادهکنندگان صورت های مالی مفید است.
۳۰ . درمواردی که نحوه ارائه یا طبقهبندی اقلام در صورت های مالی تغییر میکند، به منظور اطمینان از قابلیت مقایسه اقلام صورت های مالی، مبالغ مقایسهای باید تجدید طبقهبندی شود مگر اینکه این امر ممکن نباشد. همچنین ماهیت، مبلغ و دلیل تجدید طبقهبندی باید افشا شود. هرگاه تجدید طبقهبندی مبالغ مقایسهای عملی نباشد، واحد گزارشگر باید دلیل عدم تجدید طبقهبندی و ماهیت تغییراتی را که در صورت تجدید طبقهبندی ایجاد میشد، افشا کند.
۳۱ . در برخی شرایط ممکن است تجدید طبقهبندی اطلاعات مقایسهای عملی نباشد. برای نمونه ممکن است دادهها در دوره(های) قبلی به گونهای گردآوری شده باشد که تجدید طبقهبندی امکانپذیر نباشد. در چنین شرایطی، ماهیت تغییرات مربوط افشا میشود.
ساختار و محتوا
مقدمه
۳۲ . بر اساس این استاندارد، اطلاعات حسب مورد در صورت های مالی اساسی و یا در یادداشت های توضیحی افشا میشود. در پیوست این استاندارد نمونههای پیشنهادی صورت وضعیت مالی، صورت تغییرات در وضعیت مالی و صورت تغییرات در ارزش خالص یک واحد گزارشگر ارائه شده است. همچنین نمونههایی جهت ارائه صورت جریان وجوه نقد و صورت مقایسه بودجه و عملکرد در استانداردهای بعدی ارائه میگردد.
۳۳ . در این استاندارد واژه افشا به معنای وسیع آن به کار رفته که دربرگیرنده ارائه در صورت های مالی اساسی یا در یادداشت های توضیحی است. موارد افشای مقرر در سایر استانداردهای حسابداری بخش عمومی بر اساس الزامات آن استانداردها صورت میگیرد.
تشخیص صورت های مالی
۳۴ . صورت های مالی باید به وضوح از سایر اطلاعاتی که همراه آن در یک مجموعه انتشار مییابد قابل تشخیص و متمایز باشد.
۳۵ . الزامات استانداردهای حسابداری بخش عمومی تنها در مورد صورت های مالی کاربرد دارد و درخصوص سایر اطلاعاتی که در گزارش سالانه یا سایر مدارک یا گزارش هایی از این قبیل ارائه میشود، کاربرد ندارد. بنابراین، این موضوع اهمیت دارد که استفادهکنندگان بتوانند اطلاعاتی که برمبنای استانداردهای حسابداری بخش عمومی تهیه میشود را از سایر اطلاعات تمیز دهند.
۳۶ . هر یک از اجزای صورت های مالی باید به وضوح مشخص شود. به علاوه، اطلاعات زیر باید به گونهای بارز نشان داده شود و در صورت لزوم برای درک صحیح اطلاعات ارائه شده، تکرار شود:
الف . نام واحد گزارشگر؛
ب . اینکه صورت های مالی متعلق به یک واحد گزارشگر یا متعلق به گروه واحدهای گزارشگر است؛
پ . تاریخ گزارشگری یا دوره مالی مورد گزارش، به تناسب اجزای صورت های مالی؛
ت . واحد پول گزارشگری؛
ث . سطح دقت به کار رفته در ارائه ارقام صورت های مالی.
۳۷ . در اغلب موارد، ارائه اطلاعات واحد پولی بر حسب هزار ریال یا میلیون ریال قابلیت درک صورت های مالی را افزایش میدهد. این امر تا آنجایی قابل قبول است که سطح دقت ارائه اطلاعات افشا شود و منجر به حذف اطلاعات مربوط نگردد.
دوره گزارشگری
۳۸ . صورت های مالی باید حداقل به طور سالانه ارائه شود. در شرایط استثنایی که تاریخ صورت وضعیت مالی واحد گزارشگر تغییر میکند و صورت های مالی برای دورهای کمتر یا بیشتر از یک سال ارائه میشود، واحد گزارشگر باید علاوه بر دوره زمانی تحت پوشش صورت های مالی، موارد زیر را افشا کند:
الف . دلیل به کار گرفتن دوره کم تر یا بیشتر از یک سال؛
ب . این واقعیت که مبالغ مقایسهای مربوط به صورت تغییرات در وضعیت مالی، صورت تغییرات در ارزش خالص و یادداشت های توضیحی مربوط، قابل مقایسه نیست.
۳۹ . در شرایط استثنایی، ممکن است یک واحد گزارشگر ملزم به تغییر تاریخ گزارشگری خود به دلایلی از قبیل تطبیق هر چه بیشتر چرخه گزارشگری با چرخه بودجهبندی، باشد. در این حالت، آگاه کردن استفادهکنندگان از عدم مقایسهپذیری مبالغ مربوط به دوره جاری و دوره گذشته و دلیل تغییر در تاریخ گزارشگری، حائز اهمیت میباشد.
به موقع بودن
۴۰ . چنانچه صورت های مالی ظرف مدت معقولی بعد از تاریخ صورت وضعیت مالی در اختیار استفادهکنندگان قرار نگیرد، سودمندی آن کاهش مییابد. واحد گزارشگر باید صورت های مالی خود را حداکثر ظرف مهلت مقرر در قوانین و مقررات مربوط منتشر کند. عواملی نظیر پیچیدگی عملیات واحد گزارشگر، دلیل کافی برای خودداری از گزارشگری به موقع محسوب نمیشود.
صورت وضعیت مالی
تمایز بین جاری و غیرجاری
۴۱ . هر واحد گزارشگر باید دارایی های جاری و غیرجاری، و بدهی های جاری و غیرجاری را طبق بندهای ۴۷ تا ۵۲ به صورت طبقات جداگانه در متن صورت وضعیت مالی ارائه کند، به استثنای زمانی که ارائه اطلاعات برمبنای نقدشوندگی، قابل اتکاتر و مربوطتر باشد. زمانی که این استثنا مصداق دارد، کلیه دارایی ها و بدهی ها باید به ترتیب نقدشوندگی ارائه شوند.
۴۲ . در صورت پذیرش هر یک از روش های ارائه، سرفصل دارایی ها و بدهی ها دربردارنده اقلامی است که انتظار میرود (الف) طی دوازده ماه یا کمتر پس از تاریخ گزارشگری و (ب) بیشتر از دوازده ماه پس از تاریخ گزارشگری بازیافت یا تسویه شود. با این وجود واحد گزارشگر باید اقلامی که انتظار میرود بیش از دوازده ماه پس از تاریخ گزارشگری بازیافت یا تسویه شود، را افشا کند.
۴۳ . در مواقعی که چرخه عملیاتی یک واحد گزارشگر به روشنی قابل تشخیص باشد، طبقهبندی جداگانه دارایی ها و بدهی های جاری و غیرجاری در متن صورت وضعیت مالی اطلاعات سودمندی ارائه میکند. این امر از طریق تمایز بین خالص دارایی هایی که در عملیات مستمر مورد استفاده قرار میگیرد و خالص دارایی هایی که در عملیات بلندمدت واحد گزارشگر به کار میرود، صورت میگیرد. علاوه بر این، طبقهبندی مذکور دارایی هایی که انتظار میرود در چرخه عملیاتی جاری تحقق یابند و بدهی هایی که در همین دوره سررسید شوند، را نیز ارائه میکند.
۴۴ . چرخه عملیاتی به زمان صرف شده برای تبدیل ورودی ها یا منابع به خروجی ها اطلاق میشود. برای مثال، دولت ها منابع را به واحدهای بخش عمومی انتقال میدهند تا آنها بتوانند آن منابع را به کالاها و خدمات یا خروجیها تبدیل کنند تا نتایج اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مورد نظر دولت تحقق یابد. در مواقعی که چرخه عملیاتی معمول یک واحد گزارشگر به روشنی قابل تشخیص نیست، فرض بر این است که طول آن دوازده ماه باشد.
۴۵ . در مورد برخی واحدها از قبیل مؤسسات مالی و اعتباری، طبقهبندی دارایی ها و بدهی ها به ترتیب نقد شوندگی، ارائه کننده اطلاعاتی است که قابل اتکاتر و مربوطتر از ارائه آنها بر حسب جاری و غیرجاری است؛ زیرا چرخه عملیاتی این واحدها به روشنی قابل تشخیص نیست.
۴۶ . در صورتی که واحد گزارشگر عملیات متنوعی (از قبیل مالی، خدماتی و…) داشته باشد، برای طبقهبندی دارایی ها و بدهی ها به جاری و غیرجاری یا به ترتیب نقدشوندگی، اهمیت عملیات را درنظر میگیرد.
دارایی های جاری
۴۷ . یک دارایی زمانی به عنوان دارایی جاری طبقهبندی میشود که یکی از معیارهای زیر را احراز کند:
الف . انتظار رود در چرخه عملیاتی معمول واحد گزارشگر به وجه نقد تبدیل شود یا برای فروش یا مصرف در این چرخه نگهداری شود؛
ب . اساساً به منظور داد و ستد نگهداری شود؛
پ . انتظار رود طی دوازده ماه پس از تاریخ گزارشگری به وجه نقد تبدیل شود یا به فروش یا به مصرف برسد؛
ت . وجه نقدی که استفاده از آن، حداقل به مدت دوازده ماه پس از تاریخ گزارشگری، محدود نشده باشد.
دارایی هایی که فاقد معیارهای بالا هستند باید به عنوان دارایی های غیرجاری طبقهبندی شوند.
۴۸ . در این استاندارد واژه دارایی های غیرجاری دربردارنده دارایی های مشهود، نامشهود و مالی با ماهیت بلندمدت است. استاندارد مزبور استفاده از عناوین جایگزین را منع نمیکند مشروط بر اینکه معنی آن واضح باشد.
بدهی های جاری
۴۹ . یک بدهی زمانی به عنوان بدهی جاری طبقهبندی میشود که یکی از معیارهای زیر را احراز کند:
الف . انتظار رود در چرخه عملیاتی معمول واحد گزارشگر تسویه شود؛
ب . طی دوازده ماه پس از تاریخ گزارشگری تسویه شود؛
پ . واحد گزارشگر حق بی قید و شرطی برای به تعویق انداختن تسویه بدهی طی حداقل دوازده ماه پس از تاریخ گزارشگری نداشته باشد.
بدهی هایی که فاقد معیارهای بالا هستند باید به عنوان بدهی های غیرجاری طبقهبندی شوند.
۵۰ . برخی از بدهی های جاری مانند مطالبات کارکنان و سایر هزینههای عملیاتی تحقق یافته پرداخت نشده، بخشی از سرمایه در گردش مورد استفاده در چرخه عملیاتی معمول واحد گزارشگر هستند. چنین اقلامی به عنوان بدهی جاری طبقهبندی میشود حتی اگر بیش از دوازده ماه پس از تاریخ گزارشگری تسویه شود. برای طبقهبندی دارایی ها و بدهی های واحد گزارشگر از یک چرخه عملیاتی معمول یکسان استفاده میشود.
۵۱ . سایر بدهی های جاری در چرخه عملیاتی معمول تسویه نمیشود، اما طی دوازده ماه پس از تاریخ گزارشگری، سررسید تسویه آنها فرا میرسد. از جمله این بدهی ها میتوان به حصه جاری بدهی های بلندمدت اشاره کرد. بدهی هایی که بخشی از سرمایه در گردش مورد استفاده در چرخه عملیاتی معمول واحد گزارشگر نیستند و طی دوازده ماه پس از تاریخ گزارشگری سررسید نمیشوند، بدهی جاری محسوب نمیگردند.
۵۲ . واحد گزارشگر بدهی های خود را هنگامی به عنوان بدهی جاری طبقهبندی میکند که سررسید تسویه آنها دوازده ماه پس از تاریخ گزارشگری باشد حتی اگر:
الف. شرایط اولیه برای دورهای طولانیتر از دوازده ماه باشد؛
ب . قرارداد تأمین مالی مجدد یا زمانبندی مجدد پرداخت ها برمبنای بلندمدت، پس از تاریخ گزارشگری و قبل از انتشار صورت های مالی تکمیل شده باشد.
اطلاعاتی که در صورت وضعیت مالی ارائه میشود
۵۳ . صورت وضعیت مالی باید حداقل حاوی اقلام اصلی زیر باشد:
الف . موجودی نقد؛
ب . سرمایهگذاری ها؛
پ . دریافتنی ها ؛
ت . موجودی ها؛
ث . پیشپرداخت ها؛
ج . دارایی های نامشهود ؛
چ . دارایی های ثابت مشهود؛
ح . پرداختنی ها
خ . تسهیلات مالی؛
د . پیش دریافت ها؛
ذ . ذخایر؛
ر . ارزش خالص.
۵۴ . علاوه بر موارد مندرج در بند قبل، ممکن است به موجب سایر استانداردهای حسابداری بخش عمومی، ارائه اقلام اصلی دیگری در صورت وضعیت مالی الزامی باشد یا برایدرک بهتر وضعیت مالی واحد گزارشگر مناسب باشد.
۵۵ . قضاوت در مورد اینکه آیا اقلام اضافی به صورت جداگانه ارائه شود یا خیر، به نتیجه ارزیابی موارد زیر بستگی دارد:
الف. مبلغ، ماهیت و نقدشوندگی دارایی ها؛
ب . کارکرد دارایی ها در واحد گزارشگر؛
پ . مبلغ، ماهیت و زمانبندی پرداخت بدهی ها.
۵۶ . این استاندارد ترتیب یا شکل ارائه اقلام را تعیین نمیکند. بند ۵۳ تنها فهرست آن گروه از اقلام اصلی را ارائه میدهد که به لحاظ ماهیت یا کارکرد به اندازهای با یکدیگر متفاوتند که ارائه جداگانه آنها در صورت وضعیت مالی ضرورت مییابد. در موارد زیر اقلام اصلی یاد شده تعدیل میشود:
الف. هرگاه استاندارد حسابداری دیگری ارائه جداگانه یک قلم را در صورت وضعیت مالی الزامی کند، یا زمانی که مبلغ، ماهیت یا کارکرد یک قلم به گونهای باشد که ارائه جداگانه آن به ارائه مطلوب وضعیت مالی واحد گزارشگر کمک کند، آن قلم به اقلام اصلی اضافه میشود؛
ب . شرح یا ترتیب درج اقلام میتواند با توجه به ماهیت عملیات واحد گزارشگر و به منظور فراهم آوردن اطلاعات لازم جهت درک وضعیت مالی واحد گزارشگر متفاوت باشد.
۵۷ . به کارگیری مبانی اندازهگیری متفاوت برای طبقات مختلف دارایی ها بیانگر این است که ماهیت یا کارکرد آنها متفاوت است و از این رو، باید تحت سرفصل های جداگانه ارائه شوند.
اطلاعاتی که در صورت وضعیت مالی یا یادداشت های توضیحی افشا میشود
۵۸ . واحد گزارشگر باید طبقات فرعی اقلام اصلی را که متناسب با عملیات واحد گزارشگر طبقهبندی شده است، در صورت وضعیت مالی یا در یادداشت های توضیحی افشا کند.
۵۹ . تعیین طبقات فرعی یاد شده به الزامات استانداردهای حسابداری، اندازه، ماهیت و کارکرد اقلام مورد نظر بستگی دارد. در اتخاذ تصمیم نسبت به مبنای طبقهبندی فرعی، عوامل مندرج در بند ۵۵ نیز مورد استفاده قرار میگیرد. موارد افشا در خصوص هر قلم با اقلام دیگر متفاوت است، برای مثال:
الف . دریافتنی ها میتواند به مطالبات حاصل از ارائه خدمات، مطالبات از اشخاص وابسته، و… طبقهبندی شود.
ب . موجودیها طبق استاندارد حسابداری بخش عمومی شماره ۶ با عنوان موجودی ها به طبقات فرعی از قبیل مواد اولیه، کالای در جریان ساخت، کالای ساخته شده، کالای خریداری شده برای فروش، مواد و کالای در راه و سایر موجودی ها تفکیک میشود.
پ. دارایی های ثابت مشهود برحسب طبقات مندرج در استاندارد حسابداری بخش عمومی شماره ۵ با عنوان دارایی های ثابت مشهود طبقهبندی میشود.
ت . ذخایر به نحوی تفکیک میشود که ذخایر مرتبط با مزایای کارکنان و سایر اقلام را متناسب با عملیات واحد گزارشگر، به طور جداگانه نشان دهد.
ث. ارزش خالص به مازاد (کسری) انباشته، مازاد تجدیدارزیابی، و تفاوت تسعیر ارز تفکیک میشود.
صورت تغییرات در وضعیت مالی
مازاد (کسری) دوره
۶۰ . کلیه درآمدها و هزینههای شناسایی شده در یک دوره باید در مازاد (کسری) آن دوره منظور شود، مگر اینکه الزام دیگری توسط یک استاندارد حسابداری بخش عمومی مقرر شده باشد.
۶۱ . معمولاً کلیه درآمدها و هزینههای شناسایی شده در یک دوره در مازاد (کسری) آن دوره منظور میشود. این موضوع شامل آثار ناشی از تغییر در برآوردهای حسابداری نیز میباشد. با این وجود، در شرایطی خاص برخی اقلام در مازاد (کسری) دوره جاری گنجانده نمیشود. اصلاح اشتباهات و آثار ناشی از تغییر در رویههای حسابداری نمونههایی از این قبیل اقلام است.
۶۲ . همچنین ممکن است اقلامی وجود داشته باشد که با تعریف درآمد و هزینه منطبق باشد اما در مازاد (کسری) دوره منظور نشود. از جمله این اقلام میتوان به مازاد تجدید ارزیابی و تفاوت تسعیر ارز اشاره کرد که در صورت تغییرات در ارزش خالص منعکس میشود.
اطلاعاتی که در صورت تغییرات در وضعیت مالی ارائه میشود
۶۳ . صورت تغییرات در وضعیت مالی باید حداقل حاوی اقلام اصلی زیر باشد:
الف . دریافتی از محل منابع عمومی؛
ب . درآمدهای اختصاصی ؛
پ . کمک های بلاعوض
ت. انتقال از/به سایر واحدها؛
ث . سایر درآمدها؛
ج . هزینهها ؛
چ . مازاد (کسری) ؛
ح. درآمدهای شناسایی شده به نمایندگی از دولت.
علاوه بر موارد بالا، ممکن است به موجب سایر استانداردهای حسابداری بخش عمومی، ارائه اقلام اصلی دیگری در صورت تغییرات در وضعیت مالی الزامی باشد یا برای ارائه تغییرات در وضعیت مالی واحد گزارشگر به نحو مطلوب ضرورت داشته باشد.
۶۴ . صورت تغییرات در وضعیت مالی حداقل دربرگیرنده اقلام اصلی مندرج در بند قبل است. با این حال در صورت نیاز به تشریح بیشتر یا در رعایت الزامات مندرج در سایر استانداردهای حسابداری بخش عمومی میتوان اقلام اصلی دیگری را در صورت تغییرات در وضعیت مالی ارائه یا شرح اقلام و ترتیب ارائه آنها را اصلاح کرد. برای این منظور عواملی مانند اهمیت، ماهیت و کارکرد اجزای مختلف تشکیلدهنده درآمدها و هزینهها مدنظر قرار میگیرد.
اطلاعاتی که در صورت تغییرات در وضعیت مالی یا یادداشت های توضیحی افشا میشود
۶۵ . طبقات فرعی درآمد و هزینه متناسب با عملیات واحد گزارشگر، باید در متن صورت تغییرات در وضعیت مالی یا در یادداشت های توضیحی افشا شود.
۶۶ . هزینه باید براساس کارکرد در یادداشت های توضیحی افشا شود.
صورت تغییرات در ارزش خالص
۶۷ . واحد گزارشگر باید اطلاعات زیر را در صورت تغییرات در ارزش خالص ارائه کند:
الف. مازاد (کسری) دوره؛
ب . درآمدها و هزینههایی که شناسایی آنها به طور مستقیم در ارزش خالص به موجب قانون یا سایر استانداردهای حسابداری بخش عمومی الزامی شده باشد؛
پ . اثرات ناشی از تغییر در رویههای حسابداری و اصلاح اشتباهات طبق استاندارد حسابداری بخش عمومی شماره ۱۰.
۶۸ . همچنین، واحد گزارشگر باید در صورت تغییرات در ارزش خالص یا یادداشت های توضیحی، مانده ابتدا و پایان دوره هر یک از اقلام ارزش خالص و تغییرات آنها طی دوره را توضیحی افشا کند.
۶۹ . طبق این استاندارد کلیه درآمدها و هزینههای شناسایی شده در یک دوره باید در مازاد (کسری) آن دوره منظور شود، مگر اینکه الزام دیگری توسط یک استاندارد حسابداری بخش عمومی مقرر شده باشد. طبق سایر استانداردها، برخی اقلام (مثل مازاد تجدید ارزیابی و برخی تفاوت های تسعیر ارز) به طور مستقیم باید به عنوان تغییرات در ارزش خالص شناسایی شود. با توجه به اهمیت کلیه اقلام درآمد و هزینه در ارزیابی تغییرات در وضعیت مالی واحد گزارشگر بین دو تاریخ گزارشگری، این استاندارد ارائه صورت تغییرات در ارزش خالص را الزامی میکند.
صورت جریان وجوه نقد و صورت مقایسه بودجه و عملکرد
۷۰ . الزامات مربوط به نحوه ارائه صورت جریان وجوه نقد و صورت مقایسه بودجه و عملکرد و موارد افشای مربوط در استانداردهای حسابداری بخش عمومی مربوط مطرح میشود.
یادداشت های توضیحی
ساختار
۷۱ . یادداشت های توضیحی باید اطلاعاتی در خصوص موارد زیر افشا کند:
الف. تصریح اینکه صورت های مالی طبق استانداردهای حسابداری بخش عمومی تهیه شده است؛
ب. مبنای ارائه صورت های مالی و خلاصه اهم رویههای حسابداری به کار گرفته شده در تهیه آنها؛
پ . مواردی که افشای آنها طبق استانداردهای حسابداری بخش عمومی الزامی شده و در صورت های مالی اساسی ارائه نشده است؛
ت . موارد دیگری که در صورت های مالی اساسی ارائه نشده است، لیکن افشای آنها برای ارائه مطلوب ضرورت دارد.
۷۲ . یادداشت های توضیحی باید به نحوی منظم ارائه شود. هر قلم مندرج در صورت وضعیت مالی، صورت تغییرات در وضعیت مالی، صورت تغییرات در ارزش خالص، صورت مقایسه بودجه و عملکرد، و صورت جریان وجوه نقد باید به یادداشت های توضیحی مربوط عطف داده شود.
۷۳ . برای کمک به درک صورت های مالی و مقایسه آن با صورت های مالی واحدهای گزارشگر دیگر، یادداشت های توضیحی عموماً به ترتیب زیر ارائه میشود:
الف. تصریح اینکه صورت های مالی طبق استانداردهای حسابداری بخش عمومی تهیه شده است؛
ب . مبنای ارائه صورت های مالی؛
پ . خلاصه اهم رویههای حسابداری مورد استفاده؛
ت . اطلاعات تکمیلی درباره اقلام ارائه شده در صورت های مالی اساسی به ترتیب صورت های مالی و به ترتیب اقلام اصلی ارائه شده در آنها؛
ث . سایر موارد افشا، شامل:
۱ . بدهی های احتمالی، و تعهدات قراردادی شناسایی نشده؛
۲ . اطلاعات غیرمالی.
افشای رویههای حسابداری
۷۴ . موارد زیر باید در یادداشت خلاصه اهم رویههای حسابداری افشا شود:
الف . میزان به کارگیری شرایط دورهگذار برای هر یک از استانداردهای حسابداری بخش عمومی توسط واحد گزارشگر؛
ب . کلیه رویههای حسابداری لازم برای درک مناسب صورت های مالی.
۷۵ . به دلیل تأثیر قابل ملاحظه مبنای تهیه صورت های مالی بر تحلیل استفادهکنندگان، آگاهی از مبنا یا مبانی اندازهگیری مورد استفاده در تهیه صورت های مالی (برای مثال، بهای تمام شده تاریخی، بهای جاری، خالص ارزش فروش، ارزش منصفانه، مبلغ بازیافتنی یا مبلغ خدمت بازیافتنی) حائز اهمیت است. چنانچه در تهیه صورت های مالی بیش از یک مبنای اندازهگیری استفاده شود (به عنوان مثال تجدید ارزیابی طبقات خاصی از دارایی ها)، مشخص کردن مبنای اندازهگیری به کار گرفته شده برای هر یک از طبقات دارایی و بدهی ضروری است.
۷۶ . افشای یک رویه حسابداری، بستگی به این دارد که آیا آگاهی از آن توسط استفادهکنندگان برای درک بهتر نحوه انعکاس معاملات و سایر رویدادها در وضعیت مالی و تغییر در وضعیت مالی کمک میکند یا خیر. افشای رویههای حسابداری خاص به ویژه زمانی برای استفادهکنندگان سودمند است که آن رویهها از بین رویههای مجاز جایگزین انتخاب شده باشد.
۷۷ . واحد گزارشگر باید با توجه به ماهیت عملیات خود، رویههای مورد انتظار استفادهکنندگان از صورت های مالی را افشا کند. برای مثال، انتظار میرود واحدهای بخش عمومی رویه حسابداری مربوط به شناسایی مالیات، هدایا و سایر انواع درآمدهای غیرمبادلهای را افشا کنند. در مواردی که یک واحد گزارشگر دارای عملیات خارجی قابل ملاحظه یا معاملات عمده به واحد پول خارجی است، انتظار میرود رویههای حسابداری مربوط به شناسایی سود و زیان های ناشی از تسعیر ارز را افشا کند.
۷۸ . یک رویه حسابداری میتواند با توجه به ماهیت عملیات واحد گزارشگر حائز اهمیت باشد، حتی اگر ارقام دورههای جاری و قبل با اهمیت نباشد.
۷۹ . واحد گزارشگر باید در یادداشت خلاصه اهم رویههای حسابداری یا سایر یادداشت های توضیحی، قضاوت های انجام شده توسط مدیریت (به استثنای قضاوت های مبتنی بر برآورد) در به کارگیری رویههای حسابداری دارای اثر قابل ملاحظه بر مبالغ شناسایی شده در صورت های مالی را افشا کند.
۸۰ . به عنوان مثال، قضاوت های یاد شده در بند ۷۹ میتواند شامل قضاوت درخصوص این موضوع باشد که آیا:
الف. قراردادهای تأمین کالا یا خدمات که مستلزم به کارگیری دارایی های اهدایی هستند، اجاره محسوب میشوند.
ب . ماهیت رابطه بین واحد گزارشگر و سایر واحدها حاکی از این است که سایر واحدها توسط واحد گزارشگر کنترل میشوند.
موارد ابهام مربوط به برآورد
۸۱ . واحد گزارشگر باید اطلاعاتی پیرامون مفروضات کلیدی مربوط به آینده و سایر موارد ابهام مربوط به برآورد در تاریخ گزارشگری که تأثیر قابل ملاحظهای در ایجاد تعدیلی با اهمیت در مبلغ دفتری دارایی ها و بدهی ها طی سال مالی آتی دارد، در یادداشت های توضیحی افشا کند. به عنوان مثال، قضاوتهای یاد شده در بند ۷۹ میتواند شامل قضاوت درخصوص این موضوع باشد که آیا: درخصوص این دارایی ها و بدهی ها، یادداشت های توضیحی مزبور باید شامل جزئیات مندرج در صفحه بعد باشد:
الف . ماهیت آنها،
ب . مبلغ دفتری آنها در تاریخ گزارشگری.
۸۲ . تعیین مبلغ دفتری برخی از دارایی ها و بدهی ها مستلزم برآورد اثرات رویدادهای مبهم آتی بر آن دارایی ها و بدهی ها در تاریخ گزارشگری است. برای مثال، در صورت عدم دسترسی به قیمت های بازار برای اندازهگیری دارایی ها و بدهی ها، استفاده از برآوردهای آیندهنگر به منظور اندازهگیری مبلغ بازیافتنی طبقات خاصی از دارایی های ثابت مشهود، اثر نابابی فنآوری بر موجودی ها، و ذخایر مشروط به تعیین نتیجه آتی دعاوی قانونی در جریان، ضروری است.
۸۳ . در مورد دارایی ها و بدهی های پر نوسان که مبالغ دفتری آنها ممکن است طی سال مالی آتی به گونه با اهمیتی تغییر کند چنانچه در تاریخ گزارشگری به ارزش بازار اندازهگیری شوند (ارزش بازار آنها ممکن است به گونه با اهمیتی طی سال مالی آتی تغییر کند اما این تغییرات ناشی از مفروضات و سایر موارد ابهام مربوط به برآورد در تاریخ گزارشگری نیستند)، موارد افشای مندرج در بند ۸۱ الزامی نیست.
۸۴ . موارد افشای مندرج در بند ۸۱ به نحوی ارائه شده است که استفادهکنندگان صورت های مالی را در درک قضاوت های به عمل آمده توسط مدیریت در مورد آینده و سایر موارد ابهام مربوط به برآورد کمک کند. ماهیت و میزان اطلاعات ارائه شده با توجه به ماهیت مفروضات و سایر شرایط تغییر میکند. مثال هایی از انواع موارد افشای صورت گرفته عبارتند از:
الف. ماهیت مفروضات یا سایر موارد ابهام مربوط به برآورد؛
ب . تغییرپذیری مبالغ دفتری با توجه به روش ها، مفروضات و برآوردهای زیربنای محاسبه آنها و دلایل تغییرپذیری مزبور؛
پ . توافق مورد انتظار پیرامون موارد ابهام مربوط به مبالغ دفتری دارایی ها و بدهی ها و ارائه دامنه معقولی از نتایج احتمالی؛
ت . تشریح تغییرات صورت گرفته در مفروضات گذشته مربوط به آن دارایی ها و بدهی ها، چنانچه موارد ابهام کماکان رفع نشده باشد.
۸۵ . در مواردی که افشای میزان اثرات احتمالی یک فرض اساسی یا سایر موارد ابهام مربوط به برآورد در تاریخ گزارشگری عملی نباشد، واحد گزارشگر باید بر مبنای اطلاعات موجود این واقعیت را که ممکن است نتایج سال مالی آتی بتواند منجر به تعدیل با اهمیت در مبلغ دفتری دارایی یا بدهی شود را افشا نماید. در تمام موارد، واحد گزارشگر باید ماهیت و مبلغ دفتری دارایی یا بدهی خاص (یا طبقهای از دارایی ها یا بدهی ها) متأثر از فرض مزبور را افشا کند.
سایر موارد افشا
۸۶ . واحد گزارشگر باید موارد زیر را در صورتی که در جایی دیگر در اطلاعات منتشر شده، به همراه صورت های مالی افشا نشده باشد، افشا کند:
الف . اقامتگاه و شکل حقوقی واحد گزارشگر و محل فعالیت آن؛
ب . شرحی از ماهیت عملیات واحد گزارشگر و فعالیت های اصلی آن؛
پ . اشاره به قوانین حاکم بر عملیات واحد گزارشگر؛
ت . اطلاعاتی در خصوص عمر واحد گزارشگر در صورت محدود بودن عمر آن.
تاریخ اجرا
۸۷ . الزامات این استاندارد در مورد کلیه صورت های مالی که دوره مالی آنها از تاریخ اول فروردین ۱۳۹۴ (به استثناء بند ۵ که از تاریخ ۱/۱/۱۴۰۰) و بعد از آن شروع میشود، لازمالاجراست.
پیوست
نمونهای از ساختار صورت های مالی
این پیوست به منظور آشنایی با نحوه اجرای الزامات مندرج در استاندارد حسابداری بخش عمومی تهیه شده است و بخشی از استاندارد محسوب نمیشود. استاندارد حاضر، اجزای صورت وضعیت مالی، صورت تغییرات در وضعیت مالی، و صورت تغییرات در ارزش خالص، و حداقل مواردی که لازم است در آنها افشا شود و همچنین اقلام دیگری که ممکن است در آن صورت های مالی یا در یادداشت های توضیحی ارائه شود، را مشخص کرده است. هدف پیوست، ارائه نمونههایی از چگونگی رعایت الزامات مربوط به نحوه ارائه صورت وضعیت مالی، صورت تغییرات در وضعیت مالی، و صورت تغییرات در ارزش خالص است. نمونههای مربوط به صورت مقایسه بودجه و عملکرد و صورت جریان وجوه نقد در استانداردهای حسابداری مربوط ارائه میشود. در صورت لزوم و برای دستیابی به ارائه مطلوب اطلاعات در شرایط خاص هر واحد گزارشگر، میتوان ترتیب ارائه و شرح اقلام اصلی را تغییر داد.
اطلاعات این نوشته
شما میتوانید در صورت تمایل این پست را در شبکه های اجتماعی خود بازنشر دهید .