۵ – ۱ . استفادهکنندگان صورت های مالی به اشخاصی اطلاق می شود که جهت رفع نیازهای اطلاعاتی متفاوت خود از صورت های مالی استفاده می کنند. تأمین نیازهای اطلاعاتی تمام استفادهکنندگان توسط صورت های مالی امکانپذیر نیست ولی نیازهایی وجود دارد که برای همه استفادهکنندگان مشترک است. بالاخص همه استفادهکنندگان به نوعی به وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری علاقهمند هستند. اعتقاد براین است که هرگاه صورت های مالی معطوف به تأمین نیازهای اطلاعاتی سرمایهگذاران باشـد، اکثر نیازهای سایر استفادهکنندگان را نیز در حد توان برآورده می کند. به عبارت دیگر اطلاعـات تهیـه شـده برای سرمایهگذاران، به عنـوان یک مرجع اطلاعاتی برای سـایـر استفادهکنندگان نیز مفید است چرا که اینان میتوانند اطلاعات مشخصتری را که در معاملات خود با واحد تجاری بدست می آورند با این مرجع اطلاعاتی بسنجند. استفادهکنندگان صورت های مالی و نیازهای اطلاعاتی آنها به شرح زیر است :
الف . سرمایهگذاران:
سرمایهگذاران به عنوان تأمینکنندگان سرمایه متضمن ریسک واحد تجاری و مشـاوریـن آنان علاقهمند به اطلاعاتی در مورد ریسـک ذاتی و بازده سرمایهگذای های خود می باشند. اینان به اطلاعاتی نیاز دارند که براساس آن بتوانند در مورد خرید، نگهداری یا فروش سهام تصمیمگیری کنند و عملکرد مدیریت واحد تجاری و توان واحد تجاری را جهت پرداخت سود سهام مورد ارزیابی قرار دهند.
ب . اعطاکنندگان تسهیلات مالی:
اعطاکننندگان تسهیلات مالی علاقهمند به اطلاعاتی هستند که براساس آن بتوانند توان واحد تجاری را در بازپرداخت بهموقع اصل و متفرعات تسهیلات دریافتی ارزیابی کنند.
ج . تأمینکنندگان کالا و خدمات و سایر بستانکاران:
تأمینکنندگان کالا و خدمات و سایر بستانکاران به اطلاعاتی علاقهمند هستند که آنها را در اتخاذ تصمیم در زمینه فروش کالا و خدمات به واحد تجاری و ارزیابی توان واحـد تجـاری جهت بازپرداخت بدهی هـای خـود در سررسید، یاری رساند. بستانکاران تجاری برعکس اعطاکنندگان تسهیلات مالی به وضعیت واحد تجاری در کوتاهمدت علاقهمند هستند مگر آنکه واحد تجاری از مشتریان عمده آنان بوده و ادامه فعالیت آنان به تداوم معاملات با واحد تجاری متکی باشد.
د . مشتریان:
علاقه مشتریان به کسب اطلاعات در مورد تداوم فعالیت واحد تجاری است، بالاخص زمانی که رابطه آنان با واحد تجاری بلندمدت بوده یا اینکه در حد قابل ملاحظهای به محصولات و خدمات واحد تجاری وابسته باشند.
ﻫ . کارکنان واحد تجاری:
کارکنان و نمایندگان آنها به اطلاعاتی در مورد ثبات و سودآوری کارفرمایان خود علاقهمندند. اینان همچنین علاقهمند به اطلاعاتی هستند که آنها را در ارزیابی توان واحد تجاری مبنی بر تأمین حقوق و مزایا، ایجاد فرصت های شغلی و پرداخت مزایای پایان خدمت یاری دهد.
و . دولت و مؤسسات دولتی:
دولت و مؤسسات تابع آن در رابطه با تخصیص منابع علاقهمند به فعالیت های واحد تجاری هستند. اینان همچنین برای تنظیم فعالیت های واحدهای تجاری، تعیین سیاست های مالیاتی و تشخیص مالیات و نیز تهیه آمار ملی به اطلاعات نیاز دارند.
ز . جامعه بهطور اعم :
آحـاد جامعـه به طـرق مختلف تحت تأثیـر واحدهـای تجـاری قـرار میگیرنـد. بهطور مثال، واحدهای تجاری ممکن است در اقتصاد محلی از طریق ایجاد اشتغال و استفاده از محصولات فروشندگان محلی نقش قابل ملاحظهای ایفا کنند. از طریق ارائه اطلاعات در مورد روندها و تحولات اخیر در رشد واحد تجاری و طیف فعالیت های آن، صورت های مالی می تواند برای آحاد جامعه مفید باشد.
ح . سایر استفادهکنندگان:
اشخاص دیگری که عمدتاً به ارائه انواع خدمات به استفادهکنندگان فوقالذکر بالاخص سرمایهگذاران اشتغال دارند، جهت رفع برخی نیازهای اطلاعاتی خود به صورت های مالی تکیه می کنند. اشخاص مزبور ازجمله شامل بورس اوراق بهادار، کارگزاران بورس، تحلیلگران مالی و پژوهشگران می باشند.
۶ – ۱ . مدیریت واحد تجاری مسئول تهیه و ارائـه صورت های مالی می باشد. مدیریت به شکل و محتوای صورت های مالی علاقهمند است زیرا این صورت ها ابزار اصلی انتقال اطلاعات مالی در مورد واحد تجاری به اشخاص خارج از آن است. مدیریت از اطلاعات اضافی در انجام وظایف برنامهریزی، تصمیمگیری و کنترل کمک می گیرد و قادر است شکل و محتوای چنین اطلاعات اضافی را در راستای رفع نیازهای خود تعیین کند.گزارش چنین اطلاعاتی خارج از دامنه کاربرد این مجموعه است. معهذا اطلاعات مندرج در صورت های مالی منتشره بایستی با اطلاعات مورد استفاده مدیریت جهت ارزیابی وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری در تضاد نباشد.
وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی
۷ – ۱ . اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفادهکنندگان صورت های مالی مستلزم ارزیابی توان واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد و زمان و قطعیت ایجاد آن است. اینتوان در نهایت، تعیینکننده ظرفیت واحد تجاری جهت انجام پرداخت هایی از قبیل پرداخت حقوق و مزایا به کارکنان، پرداخت به تأمینکنندگان کالا و خدمات، پرداخت مخارج مالی، انجام سرمایهگذاری، بازپرداخت تسهیلات دریافتی و توزیع سود بین صاحبان سرمایه است. ارزیابی توان ایجاد وجه نقد از طریق تمرکز بر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان های نقدی واحد تجاری و استفاده از آنها در پیشبینی جریانهای نقدی مورد انتظار و سنجش انعطافپذیری مالی، تسهیل می گردد.
۸ – ۱ . وضعیت مالی یک واحد تجاری دربرگیرنده منابع اقتصادی تحت کنترل آن، ساختار مالی آن، میزان نقدینگی و توان بازپرداخت بدهی ها و ظرفیت سازگاری آن با تغییرات محیط عملیاتی است. اطلاعات درباره وضعیت مالی در ترازنامه ارائه می شود. اطلاعات درباره منابع اقتصادی تحت کنترل واحد تجاری و کاربرد این منابع در گذشته برای پیشبینی توانایی واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد از این منابع در آینده مفید است. اطلاعات در مورد ساختار مالی برای پیشبینی نیازهای استقراضی آتی و چگونگی توزیع سودها و جریان های نقدی آتی بینافراد ذیحق در واحد تجاری مفید است. این اطلاعات همچنین برای پیشبینی میزان موفقیت احتمالی واحد تجاری جهت دستیابی به تسهیلات مالی بیشتر مفید میباشد. اطلاعات در مورد نقدینگی و توانایی بازپرداخت بدهی ها برای پیشبینی توان واحد تجاری جهت ایفای تعهدات مالی خود در سررسید مفید است. ” نقدینگی “ به فراهمبودن وجه نقد در آینده نزدیک پس از احتساب تعهدات مالی تا آن زمان اطلاق میشود. ” توان بازپرداخت بدهی ها “ به فراهم بودن وجه نقد جهت ایفای تعهدات مالی در سررسید و طی مدتی بالنسبه فراتر از آینده نزدیک اطلاق میشود. اطلاعات مربوط به ظرفیت سازگاری با تغییرات محیط عملیاتی برای ارزیابی میزان ریسک تحمل زیان یا کسب منافع از تغییرات غیرمنتظره مفید میباشد. این ظرفیت به انعطاف پذیری مالی نیز مربوط میباشد.
۹ – ۱ . عملکرد مالی واحد تجاری دربرگیرنده بازده حاصل از منابع تحت کنترل واحد تجاری است. اطلاعات درباره عملکرد مالی درصورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع ارائه میشود. اطلاعات در مورد عملکرد مالی و تغییرپذیری آن برای پیشبینی ظرفیت واحد تجاری جهت استفاده مؤثر از منابع موجود آن و قضاوت درباره میزان اثربخشی استفاده احتمالی از منابع اضافی توسط واحد تجاری است.
۱۰ – ۱ . اطلاعات در مورد جریان های نقدی درصورت جریان وجوه نقد ارائه میشود. این اطلاعات از جنبهای دیگر عملکرد مالی واحد تجاری را از طریق انعکاس مبالغ و منابع اصلی جریان های ورودی و خروجی وجه نقد به نمایش می گذارد. اطلاعات موصوف جهت ارزیابی میزان تأثیر عملکرد مالی واحد تجاری بر جریان های نقدی آن مفید می باشد و بالاخص در راستای ارزیابی انعطافپذیری مالی، مربوط تلقی میشود.
۱۱ – ۱ . انعطافپذیری مالی عبارت از توانایی واحد تجاری مبنی بر اقدام مؤثر جهت تغییر میزان و زمان جریان های نقدی آن می باشد به گونهای که واحد تجاری بتواند درقبال رویدادها و فرصت های غیرمنتظره واکنش نشان دهد. مجموعه صورت های مالی، اطلاعاتی را که جهت ارزیابی انعطافپذیری واحد تجاری مفید است منعکس میکند. انعطاف پذیری مالی واحد تجاری را قادر می سازد تا از فرصت های غیرمنتظره سرمایهگذاری به خوبی بهره گیرد و در دورانی که جریان های نقدی حاصل از عملیات مثلاً به دلیل کاهش غیرمنتظره در تقاضا برای محصولات تولیدی واحد تجاری در سطح پایین و احتمالاً منفی قرار دارد به حیات خود ادامه دهد.
۱۲ – ۱ . توضیحات مکمل درارتباط با وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی در یادداشت های توضیحی ارائه می شود که جزء لاینفک صورت های مالی محسوب میگردد.
۱۳ – ۱ . اجزای صورت های مالی با یکدیگر ارتباط متقابل دارند زیرا منعکسکننده جنبههای مختلف معاملات یا سایر رویدادهای یکسان می باشند. اگرچه هریک از صورت های مالی، اطلاعاتی را که با دیگر صورت ها متفاوت است ارائه میکند، احتمالاً هیچ یک از صورت ها تنها در خدمت یک هدف واحد نیست یا همه اطلاعات لازم برای نیازهای خاص استفادهکنندگان را فراهم نمی آورد. بهطور مثال صورت سود و زیان اطلاعاتی را در مورد میزان سود دوره ارائه میکند، لیکن اطلاعات مندرج در ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد به ارزیابی این امر که آیا این سود، بازده معقولی است یا خیر و میزانی که این سود بیانگر بازده نقدی است، کمک می کند.
خصوصیات کیفی اطلاعات مالی
۱ – ۲ . خصوصیات کیفی به خصوصیاتی اطلاق می شود که موجب می گردد اطلاعات ارائه شده در صورت های مالی برای استفادهکنندگان در راستای ارزیابی وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری مفید واقع شود.
۲ – ۲ . برخی خصوصیات کیفی به محتوای اطلاعات مندرج در صورت های مالی و برخی دیگر به چگونگی ارائـه این اطلاعات مربوط می شود.
۳ – ۲ . خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با محتوای اطلاعات، ” مربوط بودن“ و ” قابل اتکا بودن“ است. هرگاه اطلاعات مالی مربوط و قابل اتکا نباشد، مفید نخواهد بود. مربوط بودن و قابل اتکا بودن خود متشکل از خصوصیات دیگری است که در بندهای ۸ -۲ الی ۱۹-۲
مطرح می شود.
۴ – ۲ . خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با ارائه اطلاعات، ” قابل مقایسه بودن“ و ” قابل فهمبودن“ است. حتی اگر اطلاعات مربوط و قابل اتکا باشد، مفید بودن آن درصورت قابل مقایسه نبودن و قابل فهم نبودن دچار محدودیت خواهد بود. خصوصیات کیفی قابل مقایسه بودن و قابل فهم بودن، بر مفید بودن اطلاعات می افزاید و دربندهای ۲۰-۲ الی ۲۹-۲
مطرح می شود.
۵ – ۲ . رابطه بین خصوصیات کیفی در شکل صفحه بعدنمایش یافته است.
کیفیت ” اهمیت“
۶ – ۲ . اهمیت یک کیفیت آستانهای است. اهمیت به جای اینکه یک خصوصیت کیفی اصلی لازم برای اطلاعات باشد یک نقطه انقطاع است و باید قبل از سایر خصوصیات کیفی اطلاعات مورد توجه قرار گیرد. اگر اطلاعات با اهمیت نباشد نیازی به بررسی بیشتر آن نیست.
۷ – ۲ . اطلاعاتی با اهمیت است که بتواند برتصمیمات اقتصادی استفادهکنندگان که برمبنای صورت های مالی اتخاذ می شود، تأثیر گذارد. اگر اطلاعات، نادرست ارائـه شود یا حذف گردد، اهمیت ارائـه نادرست یا حذف اطلاعات، به میزان و ماهیت قلم مورد بحث براساس قضاوتی که در شرایط مربوط اعمال می شود، بستگی دارد. جنبههایی از ماهیت که بر قضاوت در مورد اهمیت یک قلم تأثیر می گذارد شامل معاملات و سایر رویدادهای بوجود آورنده آن و نیز سرفصل های خاص صورت های مالی و افشائیاتی است که تحت تأثیر قرار گرفته است. مواردی که باید مدنظر قرار گیرد شامل سایر عناصر صورت های مالی در کلیت آن و دیگر اطلاعات در دسترس استفادهکنندگان است که بتواند بر ارزیابی آنها از صورت های مالی تأثیر گذارد. این امر به طور مثال متضمن ملاحظه تأثیر آن قلم بر ارزیابی روندهاست. در مورد دو یا چند قلم مشابه، اهمیت مجموع و نیز تک تک آنها باید مدنظر قرار گیرد.
خصوصیات کیفی مرتبط با محتوای اطلاعات
مربوط بودن :
۸ – ۲ . اطلاعاتی مربوط تلقی می شود که برتصمیمات اقتصادی استفادهکنندگان در ارزیابی رویدادهای گذشته، حال یا آینده یا تائید یا تصحیح ارزیابی های گذشته آنها مؤثر واقع شود.
ارزش پیشبینی کنندگی و تأییدکنندگی
۹ – ۲ . ” اطلاعات مربوط “، یا دارای ارزش پیشبینی کنندگی و یا حائز ارزش تأییدکنندگی است. نقشهای پیشبینی کنندگی و تأییدکنندگی اطلاعات به هم مربوط می باشند. بهطور مثال، اطلاعات در مورد سطح و ساختار فعلی دارایی های واحد تجاری، برای استفادهکنندگانی که سعی دارند توان واحد تجاری را در استفاده از فرصت ها و واکنش به شرایط نامطلوب پیشبینی کنند، دارای ارزش است. همین اطلاعات دارای نقش تأییدکنندگی در مورد پیشبینی های گذشته مثلاً درباره ساختار واحد تجاری و ماحصل عملیات می باشد.
۱۰ – ۲ . اطلاعات در مورد وضعیت مالی و عملکرد مالی گذشته اغلب برای پیشبینی وضعیت مالی و عملکرد مالی آتی و سایر موضوعات مورد علاقه مستقیم استفادهکنندگان از قبیل پرداخت سود سهام و دستمزد، تغییرات در بهای اوراق بهادار و توانایی واحد تجاری جهت ایفای تعهدات خود در سررسید، مورد استفاده قرار میگیرد. برای اینکه اطلاعات دارای ارزش پیشبینی کنندگی باشد نیازی نیست که در قالب یک پیشبینی صریح ارائه شود. معهذا توان پیشبینی براساس صورت های مالی تحت تأثیر نحوه نمایش اطلاعات در مورد معاملات و سایر رویدادهای گذشته ارتقا می یابد. بهطور مثال هرگاه اقلام غیرمعمول، غیرعادی و غیر تکراری درآمد یا هزینه جداگانه افشا شود، ارزش پیشبینی کنندگی صورت های عملکرد مالی افزایش می یابد.
انتخاب خاصه
۱۱ – ۲ . برای ارائه اقلام در صورت های مالی باید خاصه قلم مورد ارائه انتخاب شود. صورت های مالی تنها می توانند آن خاصههایی را ارائه کند که برحسب واحد پول قابل بیان است. چندین خاصه پولی وجود دارد که می توان در صورت های مالی ارائه کرد از قبیل بهای تمام شده تاریخی، بهای جایگزینی یا خالص ارزش فروش. انتخاب خاصهای که قرار است در صورت های مالی گزارش شود باید مبتنی بر مربوط بودن آن به تصمیمات اقتصادی استفادهکنندگان باشد . اطلاعات در مورد سایر خاصهها ازجمله خاصههای غیرقابل بیان به پول از قبیل مقادیر و سررسیدها را میتوان با شرح اقلام در صورت های مالی یا یادداشت های توضیحی به استفادهکننده انتقال داد.
قابل اتکا بودن
۱۲ – ۲ . برای اینکه اطلاعات مفید باشد باید همچنین قابل اتکا باشد . اطلاعاتی قابل اتکاست که عاری از اشتباه و تمایلات جانبدارانه با اهمیت باشد و به طور صادقانه معرف آن چیزی باشد که مدعی بیان آن است یا به گونهای معقول انتظار می رود بیان کند .
۱۳ – ۲ . اطلاعات ممکن است مربوط باشد لیکن ماهیتاً یا در بیان چنان غیرقابل اتکا باشد که شناخت آن در صورت های مالی بهطور بالقوه گمراهکننده شود. بهطور مثال اگر اعتبار و مبلغ یک ادعای خسارت در یک اقدام قانونی مورد سئوال واقع شود، ممکن است شناخت کل مبلغ ادعا در ترازنامه برای واحد تجاری نامناسب باشد گرچه افشای مبلغ و شرایط ادعا می تواند مناسب باشد.
بیان صادقانه
۱۴– ۲ . اطلاعات باید اثر معاملات و سایر رویدادهایی را که ادعا می کند بیانگر آن است یا به گونهای معقول انتظار می رود بیانگر آن باشد بهطور صادقانه بیان کند . بدینترتیب مثلاً ترازنامه باید بیانگر صادقانه اثرات معاملات و سایر رویدادهایی باشد که منجر به عناصری در تاریخ ترازنامه شوند که معیارهای شناخت را احراز کرده باشند.
۱۵ – ۲ . بیشتر اطلاعات مالی تا حدی در معرض این مخاطره قرار دارند که آنچه را که مدعی نمایش آن هستند کاملاً به طور صادقانه بیان نکنند. این بدان دلیل است که در تشخیص معاملات و سایر رویدادهایی که قرار است اندازهگیری شود یا در طراحی و اعمال روش های اندازهگیری و ارائهای که بتواند پیام های مرتبط با آن معاملات و سایر رویدادها را انتقال دهد، مشکلات ذاتی وجود دارد. در برخی موارد اندازهگیری اثرات مالی اقلام ممکن است آنقدر مبهم باشد که واحدهای تجاری عموماً از شناخت آنها در صورت های مالی خودداری کنند. معهذا در مواردی دیگر ممکن است شناخت اقلام در صورت های مالی مربوط تلقی شود و خطر اشتباه مربوط به شناخت و اندازهگیری آنها نیز افشا گردد (نحوه برخورد با ابهام در فصل ۴ مطرح می شود).
رجحان محتوا بر شکل
۱۶ – ۲ . اگر قرار است اطلاعات بیانگر صادقانه معاملات و سایر رویدادهایی که مدعی بیان آنهاست باشد، لازم است که این اطلاعات براساس محتوا و واقعیت اقتصادی و نه صرفاً شکل قانونی آنها به حساب گرفته شود. محتوای معاملات و سایر رویدادها همواره با شکل قانونی آنها سازگار نیست. هرچند اثرات خصوصیات قانونی یک معامله خود بخشی از محتوا و اثر تجاری آن است، این اثرات بایستی در چارچوب کلیت معامله ازجمله هرگونه معاملات مرتبط مورد تفسیر قرار گیرد. بهطور مثال یک واحد تجاری ممکن است مالکیت قانونی یک کالا را به شخص دیگری واگذار کند. لیکن هرگاه به شرایط معامله از یک دیدگاه کلی نگریسته شود، ممکن است این مطلب آشکار شود که ترتیباتی وجود داشته است که از ادامه دسترسی واحد تجاری به منافع اقتصادی آتی آن کالا اطمینان حاصل شود. در چنین شرایطی گزارش معامله به عنوان یک معامله فروش از لحاظ مقاصد گزارشگری، بیان صادقانه معامله انجام شده نمی باشد.
بیطرفی
۱۷ – ۲ . اطلاعات مندرج در صورت های مالی باید بی طرفانه یعنی عاری از تمایلات جانبدارانه باشد. چنانچه انتخاب و یا ارائـه این اطلاعات بهگونهای باشد که برتصمیمگیری یا قضاوت در جهت نیلبه نتیجهای از قبل تعیین شده، اثر گذارد، صورت های مالی بی طرف نمی باشد.
احتیـاط
۱۸ – ۲ . تهیهکنندگان صورت های مالی درعین حال باید با ابهاماتی که بهگونهای اجتنابناپذیر بر بسیاری رویدادها و شرایط سایهافکنده برخورد کنند. نمونه این ابهامات عبارت است از قابلیت وصول مطالبات، عمر مفید احتمالی دارایی های ثابت مشهود و تعداد و میزان ادعاهای احتمالی مربوط به ضمانت کالای فروش رفته. چنین مواردی با رعایت احتیاط در تهیه صورت های مالی و همراه با افشای ماهیت و میزان آنها شناسایی میشود. احتیاط عبارت است از کاربرد درجهای از مراقبت که در اعمال قضاوت برای انجام براورد در شرایط ابهام مورد نیاز است بهگونهای که درآمدها یا دارایی ها بیشتر از واقع و هزینهها یا بدهی ها کمتر از واقع ارائه نشود. اعمال احتیاط نباید منجر به ایجاد اندوختههای پنهانی یا ذخایر غیر ضروری گردد یا دارایی ها و درآمدها را عمداً کمتر از واقع و بدهی ها و هزینهها را عمداً بیشتر از واقع نشان دهد زیرا این امر موجب نقض بی طرفی است و بر قابلیت اتکای اطلاعات مالی اثر می گذارد.
کامل بودن
۱۹ – ۲ . اطلاعات مندرج در صورت های مالی باید باتوجه به کیفیت اهمیت و ملاحظات مربوط به فزونی منافع بر هزینه تهیه و ارائـه آن، کامل باشد. حذف بخشی از اطلاعات ممکن است باعث شود که اطلاعات نادرست یا گمراهکننده شود و لذا قابل اتکا نباشد و از مربوط بودن آن کاسته شود.
خصوصیات کیفی مرتبط با ارائـه اطلاعات
۲۰ – ۲ . همانطور که در بند ۴ـ۲ ذکر شد خصوصیات مربوط به ارائـه شامل ” قابل مقایسه بودن “ و ” قابل فهم بودن “ است. اطلاعاتی که فاقد این خصوصیات باشد علیرغم مربوط بودن و
قابل اتکا بودن، دارای فایده محدودی است.
قابل مقایسه بودن
۲۱ – ۲ . استفادهکنندگان صورت های مالی باید بتوانند صورت های مالی واحد تجاری را طی زمان جهت تشخیص روند تغییرات در وضعیت مالی، عملکرد مالی وانعطافپذیری مالی واحد تجاری مقایسه نمایند. استفادهکنندگان همچنین باید بتوانند صورت های مالی واحدهای تجاری مختلف را مقایسه کنند تا وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی آنها را نسبت به یکدیگر بسنجند. بدینترتیب ضرورت دارد اثرات معاملات و سایر رویدادهای مشابه در داخل واحد تجاری و در طول زمان برای آن واحد تجاری با ثبات رویهاندازهگیری و ارائه شود و بین واحدهای تجاری مختلف نیز هماهنگی رویه در باب اندازهگیری و ارائه موضوعات مشابه رعایت گردد.
۲۲ – ۲ . رعایت استانداردهای حسابداری موجب میگردد که قابلیت مقایسه صورت های مالی فراهم آید زیرا به موجب الزامات مندرج در استانداردهای مزبور، واحدهای تجاری مختلف باید برای حسابداری معاملات و رویدادهای مشابه از رویههای مشابهی استفاده کنند.
۲۳ – ۲ . نیاز به قابلیت مقایسه را نباید با یکنواختی مطلق اشتباه گرفت و این خصوصیت نباید مانع از بکارگیری روش های بهبود یافته حسابداری گردد. هرگاه رویه حسابداری مورد استفاده با خصوصیات کلی ” مربوط بودن“ و ” قابل اتکا بودن“ سازگار نباشد، برای واحد تجاری ادامه استفاده از آن رویه مناسب نخواهد بود. بهگونهای مشابه، درصورت وجود رویههای جایگزین ” مربوطتر“ و ” قابل اتکاتر“ ، برای واحد تجاری مناسب نخواهد بود که در رویههای حسابداری مورد عمل تغییر ندهد.
ثبات رویه
۲۴ – ۲ . قابل مقایسه بودن مستلزم این امر است که اندازهگیری و ارائه اثرات مالی معاملات و سایر رویدادهای مشابه در هر دوره حسابداری و از یک دوره به دوره بعد با ثبات رویه انجام گیرد و همچنین هماهنگی رویه توسط واحدهای تجاری مختلف حفظ شود. اگرچه برای نیل به قابل مقایسه بودن، ثبات رویه لازم است اما همیشه به خودی خود کافی نیست. بهطور مثال در دوران تورمی هرگاه دو واحد تجاری که شرایط اقتصادی و عملکرد آنها عیناً مشابه است از مبنای بهای تمام شده تاریخی برای اندازهگیری دارایی ها استفاده کنند، درصورت تحصیل دارایی های خود در زمان های مختلف نتایج متفاوتی را گزارش خواهند کرد.
افشائیات
۲۵ – ۲ . یکی از پیش شرط های قابل مقایسه بودن، افشای رویههای حسابداری بکار رفته در تهیه صورت های مالی و همچنین افشای هرگونه تغییرات در آن رویهها و اثرات چنین تغییراتی می باشد. استفادهکنندگان باید قادر باشند تفاوت بین رویههای حسابداری برای معاملات و سایر رویدادهای مشابه را که توسط یک واحد تجاری طی دورههای مختلف بکار گرفته شده و رویههایی را که توسط واحدهای تجاری مختلف اتخاذ شده است، تشخیص دهند.
۲۶ – ۲ . از آنجا که استفادهکنندگان صورت های مالی علاقهمند به مقایسه وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان های وجوه نقد واحد تجاری در طول زمان می باشند، ارائـه اطلاعات مقایسهای برای حداقل یک دوره مالی قبل ضرورت دارد.
قابل فهم بودن
۲۷ – ۲ . یک خصوصیت کیفی مهم اطلاعات مندرج در صورت های مالی این است که به آسانی برای استفادهکنندگان قابل درک باشد.
ادغام و طبقهبندی اطلاعات
۲۸ – ۲ . یک عامل مهم در قابل فهم بودن اطلاعات مالی نحوه ارائـه آنهاست. برای اینکه ارائـه اطلاعات مالی قابل فهم باشد لازم است که اقلام بهنحوی مناسب در یکدیگر ادغام و طبقهبندی شود. این موضوع در فصل ۶ تشریح می شود.
توان استفادهکنندگان
۲۹ – ۲ . صورت های مالی برای رفع نیازهای استفادهکنندگان مختلفی که از درجات مختلف آگاهی از فعالیت های تجاری و اقتصادی و نحوه حسابداری برخوردارند، تهیه میشود. معهذا اطلاعات مالی عموماً براساس این فرض که استفادهکنندگان از آگاهی معقولی در مورد فعالیت های تجاری و اقتصادی و نحوه حسابداری برخوردارند و اینکه مایل به مطالعه اطلاعات با تلاش معقولی هستند، تهیه میشود. درعینحال، اطلاعات پیچیدهای که جهت رفع نیازهای تصمیمگیری اقتصادی مربوط تلقی می شود نباید به بهانه مشکلبودن درک آن توسط برخی استفادهکنندگان از صورت های مالی حذف شود، گرچه این گونه اطلاعات نیز باید حتی المقدور بهگونهای ساده ارائه شود.
محدودیت های حاکم بر خصوصیات کیفی اطلاعات مالی
۳۰ – ۲ . بهندرت می توان اطلاعاتی تهیه کرد که کاملاً مربوط، قابل اتکا، قابل مقایسه و قابل فهم باشد. برخی از مؤثرترین محدودیت ها در بندهای ۳۱ – ۲ تا ۳۴ – ۲ تشریح می گردد:
موازنه بین خصوصیات کیفی
۳۱ – ۲ . یکی از محدودیت ها این است که اغلب نوعی موازنه یا مصالحه بین خصوصیت های کیفی ضرورت دارد. بهطور مثال اطلاعاتی که قابل اتکاتر است اغلب از درجه مربوط بودن کمتری برخوردار است و به عکس. عموماً هدف، دستیابی به نوعی توازن بین انواع خصوصیات بهمنظور پاسخگویی به اهداف صورت های مالی است. اهمیت نسبی خصوصیت های کیفی در موارد مختلف امری قضاوتی است.
۳۲ – ۲ . مثال دیگری از تضاد بالقوه بین خصوصیات کیفی، تضاد بین ” بیطرفی “ و ” احتیاط “ است که هر دوی آنها از خصوصیات مربوط به قابلیت اتکا محسوب میشود. بی طرفی عبارت از عاری بودن از تمایلات جانبدارانه است. معهذا اعمال احتیاط بیش از حد معمول، منجر به بیان کمتر از واقع دارایی ها و درآمدها و بیان بیشتر از واقع بدهی ها و هزینهها می شود. برای اجتناب از این خطری که متوجه ” بی طرفی“ است، ” احتیاط “ را نباید به عنوان یک انحراف سیستماتیک در اندازهگیری تعبیر کرد، بلکه احتیاط را باید نوعی طرز تفکر تعبیر کرد که ارزیابی دقیق ابهامات و توجه هشیارانه به خطرات احتمالی را می طلبد. حالت مطلوب این است که میزان تردید ناشی از برخورد محافظهکارانه، کاملاً با تمایل به خوشبینی بیش از حد جبران شود.
به موقع بودن
۳۳ – ۲ . هرگاه تأخیری نابجا در گزارش اطلاعات رخ دهد، اطلاعات ممکن است خصوصیت مربوط بودن خود را از دست بدهد. ممکن است لازم شود که مدیریت نوعی موازنه بین مزیت های نسبی ” گزارشگری به موقع “ و ” ارائـه اطلاعات قابل اتکا “ برقرار کند. برای ارائه به موقع اطلاعات، اغلب ممکن است لازم شود قبل از مشخص شدن همه جنبههای یک معامله یا رویداد، اطلاعات موجود گزارش شود که این از قابلیت اتکای آن می کاهد. به عکس، هرگاه بهمنظور مشخص شدن همه جنبههای مزبور، گزارشگری با تأخیـر انجـام گـردد، اطلاعـات ممکن است کاملاً قابل اتکا شود، لیکن برای استفادهکنندگانی که باید طی این مدت تصمیماتی اتخـاذ کننـد بی فایـده شـود.
برای نیل به موازنه بین خصوصیات مربوط بودن و قابل اتکا بودن، باتوجه به الزامات قانونی در مورد زمان ارائـه اطلاعات، مهمترین موضوعی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که چگونه به بهترین وجه به نیازهای تصمیمگیری اقتصادی استفادهکنندگان پاسخ داده شود.
منفعت و هزینه
۳۴ – ۲ . توازن بین منفعت و هزینه به جای اینکه یک خصوصیت کیفی باشد یک محدودیت مهم است. منفعت حاصل از اطلاعات باید بیش از هزینه تهیه و ارائـه آن باشد. معهذا ارزیابی منفعت و هزینه اساساً یک فرایند قضاوتی است. مضافاً هزینهها لزوماً بر عهده استفادهکنندگانی که از منافع اطلاعات بهره می برند قرار نمی گیرد. همچنین منافع اطلاعات ممکن است نصیب استفادهکنندگانی غیر از آنهایی که اطلاعات برای آنها تهیه شده است، شود. به دلایل فوق اغلب ارزیابی منفعت و هزینه تهیه و ارائه اطلاعات مشکل است. با این حال تدوینکنندگان استانداردهای حسابداری و نیز تهیهکنندگان و استفادهکنندگان صورت های مالی باید از این محدودیت آگاه باشند.
تصویر مطلوب
۳۵ – ۲ . اغلب گفته میشود که صورت های مالی باید تصویری مطلوب از وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری ارائـه کند. ” تصویر مطلوب“ مفهومی پویاست که محتوای آن در پاسخگویی به موضوعاتی از قبیل پیشرفت در حسابداری و تغییرات در نحوه فعالیت های تجاری تکامل می یابد. هرچند این مجموعه مستقیماً به مفهوم ” تصویر مطلوب“ نمی پردازد، انتظار بر این است که در کنار استانداردهای حسابداری به مرور به تکامل تفسیر مفهوم فوق کمک کند.
اطلاعات این نوشته
شما میتوانید در صورت تمایل این پست را در شبکه های اجتماعی خود بازنشر دهید .
