پیشگفتار
یکی از تعاریف ارایه شده در مورد واژه مدیریت، دانش به‌کارگیری مؤثر و کارآمد منابع برای دستیابی به اهداف سازمان است. این منابع به‌طور معمول به اشکال گوناگون از جمله سرمایه، نیروی‌کار، منابع طبیعی و اطلاعات در اختیار مدیران قرار دارد. با توجه به این نکته مهم که مقدار منابع موجود، چه در سطح یک سازمان و چه در کل جهان، محدود و دستیابی به آن مشکل و مستلزم صرف هزینه‌های گزاف است، بنابراین، به‌کارگیری مؤثر و کارآمد آن یکی از راهبردهای اساسی و چالش‌های پیش‌روی ارکان راهبری سازمان‌ها است. گسترش روزافزون تجارت و رقابت جهانی و پیشرفت‌های فناوری اطلاعات چنین طلب می‌کند که مدیران برای ادامه فعالیت و بقای سازمان خود در عصر اطلاعات بسیار هشیار باشند و برای دستیابی به اهداف سازمان آگاهانه تصمیم‌گیری و آن را به‌مرحله اجرا درآورند، بنابراین، مدیرانی موفق هستند که با نوآوری، سازمان‌ها را با محیطی که دائماً در حال تغییر و پیشرفت است هماهنگ سازند. مدیریت باید در چنین محیطی بتواند فرصت‌های بهبود را شناسایی کند و نقاط ضعف کنترل‌های داخلی را برای استفاده از فرصت‌های پیشرفت، برطرف سازد. حسابرسی عملیاتی یکی از فنونی است که می‌تواند از طریق ارزیابی اثربخشی، کارآیی و صرفه‌اقتصادی عملیات سازمان مورد حسابرسی و ارایه پیشنهاد برای بهبود عملیات، در محیط‌های متغیر دولتی و بخش خصوصی به مدیران کمک کند. روشن است که دانش‌اندوزی در زمینه حسابرسی عملیاتی و کاربرد آن، بدون شک یکی از ابزارهای مفید و مؤثر برای تخصیص بهینه منابع اقتصاد ملی است.
سازمان حسابرسی برای آماده‌سازی بستر مناسب و انتقال دانش حسابرسی عملیاتی، اولین نشریه خود را در این زمینه با همت و کوشش جناب آقای دکتر رضا شباهنگ با عنوان “حسابرسی عملکرد مدیریت” در سال ۱۳۷۳ منتشر نمود، اما با توجه به دامنه گسترده ادبیات مربوط به حسابرسی عملیاتی و نیاز روز افزون جامعه حرفه‌ای و مدیران بنگاه‌های اقتصادی، سازمان حسابرسی ضمن تشکیل کمیته‌ای به‌نام حسابرسی‌عملیاتی، تداوم امور پژوهشی، آموزشی، تألیف وترجمه متون مرتبط با موضوع مذکور را در دستور کار خود قرار داد. پس از آن نشریات شماره ۱۱۲ باعنوان “حسابرسی عملیاتی” با همت جناب آقای محمدجواد صفار و شماره ۱۴۹ باعنوان “راهنمای جامع حسابرسی عملیاتی” توسط آقای محمد مهیمنی و محمد عبدالله‌پور ترجمه و منتشر شد.
براساس مفاد ماده ۲۱۸ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، تکلیف گردیده است که همه شرکت‌های دولتی موضوع ماده (۴) قانون مدیریت خدمات کشوری که فهرست آنها توسط دولت تعیین می‌شود و نیز شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، از سال دوم برنامه و دست‌کم یکبار تا پایان برنامه از طریق سازمان حسابرسی و یا موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران، بر حسب مورد در جهت افزایش صرفه‌اقتصادی، کارآیی و اثربخشی فعالیت شرکت‌ها و افزایش قابلیت اعتماد گزارش‌های مالی، نسبت به انجام حسابرسی عملیاتی اقدام نمایند. همچنین براساس تبصره ۲ ماده مزبور، سازمان حسابرسی مکلف گردیده است که چارچوب و استانداردهای حسابرسی عملیاتی را ظرف مدت شش‌ماه پس از تصویب این قانون تهیه و ابلاغ نماید.
دراین راستا، تدوین استانداردهای حسابرسی عملیاتی در دستور کار سازمان حسابرسی قرار گرفت. برای تدوین اصول و ضوابط حرفه‌ای، آگاهی و در صورت لزوم، استفاده از تجارب مفید دیگر کشورها، اصلی خدشه ناپذیر است. استانداردهای حاضر، ترجمه تعدیل شده و بومی‌سازی شده بخش‌های ۱ تا ۳ ، ۷ و ۸ استانداردهای پذیرفته شده حسابرسی دولتی آمریکا (GAGAS) از متون بازنگری شده این استانداردها در ژوئیه سال ۲۰۰۷ است که از‌سوی اداره پاسخگویی دولت آمریکا (GAO) تدوین و منتشر گردیده است. از آنجا که ترجمه متون مزبور با هدف فراهم‌ساختن منابع لازم جهت تدوین استانداردهای حسابرسی عملیاتی صورت گرفته، بنابراین، از ترجمه فصل‌های ۴ تا ۶ که مربوط به استانداردهای اجرای عملیات و گزارشگری در حسابرسی‌های مالی و خدمات اعتباربخشی می‌باشد، خودداری گردیده است.
مسئولیت نظارت بر تدوین استانداردهای حسابرسی عملیاتی با جناب آقای اکبر سهیلی‌پور مدیرعامل محترم سازمان حسابرسی و آقایان دکتر محمود لنگری و دکتر موسی بزرگ‌اصل اعضای محترم هیئت‌عامل و مسئولیت ترجمه و تدوین آن با آقای سیدمحمدرضا بنی‌فاطمی‌کاشی بوده است. ترجمه متون توسط خانم نیوشا ابراهیمی و آقای حمیدرضا علمشاهی انجام شده است و ویرایش فنی آن توسط آقایان علی‌اکبر جابری و سیدمحمدرضا بنی‌فاطمی کاشی و با استفاده از دیدگاه‌های آقایان محمد شریعتی، ابراهیم نعمت‌پژوه، محمدجواد صفار، دکتر کیهان‌مهام و حسین شهبازی‌رز صورت گرفته است. همچنین از ترجمه نسخه سال ۲۰۰۳ این مجموعه که توسط آقای سیدحسن موسوی‌مهر در اردیبهشت ماه ۱۳۸۶ انجام شده نیز استفاده گردیده است. در ضمن، از زحمات خانم معصومه قبادی، بابت بازخوانی نهایی متون و خانم‌ها مهری غیاث و مریم جبارنیا بابت تایپ و صفحه‌آرایی قدردانی می‌گردد.
امید است که این گام نخست در زمینه تدوین استانداردهای حسابرسی علمیاتی، مورد استفاده جوامع حرفه‌ای در سطح کشور قرار گیرد و اقدامات بعدی برای تکمیل و به‌روزرسانی این مجموعه را در پی داشته باشد.
بخش ۱
استفاده و کاربرد استانداردهای حسابرسی عملیاتی
مقدمه
۱-۱- حسابرسی از الزامات پاسخگویی دولت به عموم است. حسابرسی بسته به نوع و دامنه آن، یک ارزیابی مستقل، بی طرفانه و غیرجانب دارانه از وظیفه مباشرت، عملکرد یا هزینه اجرای سیاست ها، برنامه ها یا عملیات دولت، فراهم میاورد.
۲-۱- مفهوم پاسخگویی در رابطه با استفاده از منابع عمومی و اختیارات دولتی در فرآیندهای اداره امور دولت، مفهومی کلیدی است. مقامات دولتی که منابع عمومی را در اختیار دارند، در برابر انجام وظایف عمومی به نحو قانونی، اثربخش، کارا، اقتصادی، اخلاقی و منصفانه ، مسئولیت دارند. مدیران دولتی در مورد ارائه اطلاعات اتکاپذیر، سودمند و به موقع برای پاسخگویی در قبال برنامه های دولت و عملکرد خود، مسئولیت دارند (بند ۶-۱ پیوست برای اطلاعات بیشتر در مورد مسئولیت مدیران ملاحظه شود). قانونگذاران، مقامات دولت و مردم میخواهند بدانند که آیا:
دولت در مدیریت منابع عمومی و استفاده از اختیارات خود به گونه های مناسب و با رعایت قوانین و مقررات عمل کرده است؛
- برنامه های دولت به اهداف خود و نتایج مورد انتظار دست یافته است؛
- خدمات دولتی به‌گونه‌ای اثربخش، کارا، مقرون به صرفه، اخلاقی و منصفانه ارائه شده است؛
مدیران دولتی در برابر استفاده از منابع عمومی پاسخگو هستند یا خیر.
هدف کلی و قابلیت کاربرد استانداردهای حسابرسی عملیاتی
۳-۱- استانداردهای حاضر که به طور معمول از آنها با عنوان استانداردهای حسابرسی عملیاتی نام برده می شود، چارچوبی را برای انجام حسابرسی با کیفیت بالا همراه با حفظ صلاحیت، درست کاری، بی طرفی و استـقلال فراهـم میآورد. این استـانداردها برای استفاده حسـابرسان واحـدهای دولتی ، واحـدهای دریافتکننده کمک های بلاعوض از دولت و مؤسسه های حسابرسی اجراکننده حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی است. این استانداردها شامل الزامات و رهنمودهایی در خصوص آیین رفتار حرف های، استقلال، صلاحیت و قضاوت حرف های حسابرسان، کنترل کیفیت، اجرای عملیات حسابرسی و گزارشگری است. حسابرسی اجرا شده طبق این استانداردها، اطلاعات مورد استفاده برای نظارت، پاسخگویی و بهبود برنامه ها و عملیات دولت را فراهم مینماید. استانداردهای حسابرسی عملیاتی دربرگیرنده الزامات و رهنمودهایی برای کمک به حسابرسان در دستیابی و ارزیابی بی طرفانه شواهد کافی و مناسب و گزارشگری نتایج است.
۴-۱- قوانین، مقررات، قراردادها، موافقت نامه های کمک های بلاعوض یا سیاست ها اغلب انجام حسابرسی ها را بر طبق استانداردهای حسابرسی ملزم می‌کند. الزامات و رهنمودهای این مجموعه برای حسابرسی واحدها، برنامه ها، فعالیت ها و وظایف دولت و کارهای پیمان کاری تحت حمایت دولت، واحدهای غیر انتفاعی و سایر واحدهای غیردولتی که اجرای حسابرسی عملیاتی درمورد آنها لازمالاجرا است، کاربرد دارد.
کاربرد واژگان فنی برای تعریف الزامات حرف های در استانداردهای حسابرسی عملیاتی
۵-۱- استانداردهای حسابرسی عملیاتی شامل الزامات حرف های به همراه رهنمودهای مرتبط، به شکل موارد توضیحی است. حسابرسان موظفند متن کامل استانداردهای حسابرسی عملیاتی را در انجام کار خود و همچنین درک و کاربرد الزامات حرف های مندرج در استانداردهای مزبور مد‌نظر قرار دهند.
۶-۱- هریک از بندهای استانداردهای حسابرسی عملیاتی ضرورتاً الزامی حرف های را برای حسابرسان و مؤسسات حسابرسی مقرر نمیکند، بلکه الزامات حرف های از طریق به کارگیری واژگان خاص شناسایی می‌شود.
۷-۱- استانداردهای حسابرسی عملیاتی شامل الزامات حرف های می‌باشد که با واژه های “باید”، “بایستی” یا “لازم است” مشخص شده و در نتیجه رعایت آن الزامی است.
۸-۱- موارد توضیحی که در متن استـانداردهای حسابرسی عملیاتی تعریف شده (شامل پیوست)، با الزامات تعریف شده در بند ۷-۱ متفاوت است. موارد توضیحی از واژه های “ممکن است” و “می‌تواند” برای توصیف اطلاعات توضیحی استفاده می‌کند، مشروط بر اینکه:
الف- توضیحات و راهنمایی بیشتر در مورد الزامات حرفه‌ای فراهم کند،
ب- سایر روش ها یا اقدامات مرتبط با فعالیت های حسابرسان یا مؤسسه های حسابرسی را شناسایی و تشریح کند.
۹-۱- هدف موارد توضیحی، توصیف مطالب به جای برقراری الزام است. این موارد قصد دارد، برای نمونه، هدف یک الزام را در مواردیکه انجام آن مفید باشد و دلیل اینکه چرا روش های خاص ممکن است تحت شرایط ویژه مورد توجه قرار گیرد، یا اجرا شود را شرح دهد، یا اطلاعات بیشتری را برای قضاوت حرف های فراهم کند.
۱۰-۱- موارد توضیحی که سایر روش ها یا اقدامات را مشخص و توصیف می‌کند، به حسابرس یا مؤسسه حسابرسی برای اجرای روش ها یا اقدامات پیشنهادی، الزام حرفه‌ای تحمیل نمیکند. چگونگی و نحوه انجام چنین رویه ها و اقداماتی به اعمال قضاوت حرفه‌ای در راستای هدف استاندارد بستگی دارد.
بیان رعایت استانداردهای حسابرسی عملیاتی در گزارش حسابرسان
۱۱-۱- هنگامی که حسابرسان ملزم به رعایت استانداردهای حسابرسی عملیاتی هستند، آنان باید تمام الزامات لازمالاجرای استانداردهای حسابرسی عملیاتی را رعایت کنند و باید در گزارش‌های خود به رعایت استانداردهای حسابرسی عملیاتی همان گونه که در بندهای ۱۲-۱ و ۱۳-۱ مقرر شده است، اشاره نمایند.
۱۲-۱- حسابرسان بایستی یکی از انواع عبارتهای زیر را درباره رعایت استانداردهای حسابرسی عملیاتی در گزارش خود درج کنند:
الف- عبارت تعدیل نشده رعایت استانداردهای حسابرسی عملیاتی؛ بیان اینکه:
حسابرس، حسابرسی را بر طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی اجرا کرده است.
ب- عبارت تعدیل شده رعایت استانداردهای حسابرسی عملیاتی؛ بیان اینکه:
- حسابرس، حسابرسی را به استثنای برخی الزامات قابل اجرا که رعایت نشده، بر طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی اجرا کرده است.
- به دلیل اهمیت انحراف(ها) از الزامات، حسابرس قادر به اجرای حسابرسی بر طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی نبوده است. شرایطی که حسابرسان از عبارتهای تعدیل شده استفاده میکنند شامل محدودیت هایی در دامنه رسیدگی، مانند محدودیتهایی در مورد دسترسی به سوابق، مقامات دولتی یا سایر افراد لازم برای اجرای حسابرسی است. هنگامی که حسابرسان از عبارت تعدیل شده استفاده میکنند باید در گزارش حسابرسی، الزامات لازمالاجرای رعایت نشده، دلایل عدم اجرای الزامات و چگونگی تأثیر الزامات رعایت نشده یا احتمال تأثیر آن بر حسابرسی و اطمینان فراهم شده را افشا نمایند.
۱۳-۱- هنگامی که حسابرسان هرگونه الزام لازم الاجرا را رعایت نمیکنند، آنان باید:
اهمیت عدم رعایت اهداف حسابرسی را ارزیابی نمایند،
نتایج ارزیابی را همراه با دلایل خود برای عدم رعایت الزامات، مستند نمایند،
- نوع عبارت عدم رعایت استانداردهای حسابرسی عملیاتی را مشخص کنند . تشخیص حسابرسان، به اهمیت الزامات رعایت نشده در ارتباط با اهداف حسابرسی بستگی دارد.
ارتباط بین استانداردهای حسابرسی عملیاتی و سایر استانداردهای حرف های
۱۴-۱- حسابرسان ممکن است استانداردهای حسابرسی عملیاتی را همراه با استانداردهای حرف های منتشر شده از سوی سایر نهادهای حرف های به کار گیرند. حسابرسان همچنین ممکن است، در صورت لزوم، به کارگیری سایر استانداردها را در گزارش‌های حسابرسی خود ذکر کنند. اگر حسابرس بیان می‌کند که استانداردهای حسابرسی عملیاتی را رعایت می‌کند و موارد عدم یکنواختی بین این استاندارد و سایر استانداردهای حرفه‌ای وجود دارد، حسابرس باید از استانداردهای حسابرسی عملیاتی به عنوان استانداردهای متداول برای اجرای حسابرسی و گزارشگری نتیجهگیریها استفاده کند.
حسابرسی عملیاتی
۱۵-۱- حسابرسی عملیاتی به عنوان خدماتی تعریف شده است که فراهم کننده اطمینان یا نتیجه گیری هایی بر مبنای ارزیابی شواهد کافی و مناسب در مقایسه با معیارهای موجود مانند الزامات خاص، شاخصها یا فعالیتهای تجاری معین می‌باشد. حسابرسی‌های عملیاتی فراهمکننده تحلیلهای عینی است تا مدیریت و ارکان راهبری و دستگاه‌های نظارتی بتوانند از این اطلاعات به منظور بهبود عملکرد یا عملیات برنامه ، کاهش هزینهها، تسهیل تصمیم‌گیری توسط اشخاص مسئول نظارت یا انجام اقدام اصلاحی و کمک در پاسخگویی عمومی استفاده کنند. گزارشگری اطلاعات بدون رعایت استانداردهای حسابرسی عملیاتی ، در‌واقع حسابرسی عملیاتی نمی‌باشد، اما خدمات غیرحسابرسی است که توسط یک مؤسسه حسابرسی ارائه می شود.
۱۶-۱- یک حسابرسی که طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی انجام می شود، اطمینان معقول فراهم می‌کند که حسابرسان شواهد کافی و مناسب برای پشتیبانی از نتیجه‌گیری‌های به دست آمده را کسب کردهاند. بنابراین، کفایت و مناسب بودن شواهد لازم و آزمونهای شواهد بر مبنای اهداف و نتایج حسابرسی، متفاوت خواهد بود.
۱۷-۱- حسابرسی عملیاتی، فرآیندی پویا است که شامل در نظر گرفتن استانداردهای لازمالاجرا در سرتاسر جریان حسابرسی است. ارزیابی مستمر اهداف، خطر، روشها و شواهد در جریان انجام حسابرسی، تصمیم‌گیری حسابرسان درباره آنچه که باید گزارش شود و زمینه مناسب برای بیان نتیجه‌گیری‌های حسابرسی، شامل بحث درباره کافی و مناسب بودن شواهدی که مبنای این نتیجهگیریها قرار گرفته است را تسهیل می‌کند. نتیجه‌گیری‌های حسابرسی عملیاتی به‌گونه‌ای منطقی از این عناصر ناشی می‌شود و دربردارنده ارزیابی یافتههای حسابرسی و آثار آن است.
۱۸-۱- اهداف حسابرسی عملیاتی ممکن است خیلی متفاوت باشد و شامل اهداف، ارزیابی اثربخشی، صرفه اقتصادی و کارایی برنامه؛ کنترل‌های داخلی ؛ رعایت قوانین و مقررات؛ و تحلیل وضعیت آتی می‌باشد. این اهداف کلی الزاماً با یکدیگر ناسازگار نیستند. بنابراین، حسابرسی عملیاتی ممکن است بیش از یک هدف کلی داشته باشد. برای نمونه، یک حسابرسی عملیاتی با هدف اولیه اثربخشی برنامه ممکن است شامل هدف اساسی ارزیابی کنترل‌های داخلی برای تعیین دلایل نبود اثربخشی برنامه یا چگونگی توانایی بهبود اثربخشی نیز باشد.
۱۹-۱- اهداف حسابرسی اثربخشی و نتایج برنامه اغلب با اهداف صرفه اقتصادی و کارایی ارتباط متقابل دارد. اهداف حسابرسی که بر اثربخشی و نتایج برنامه تمرکز دارد، به طور معمول میزان دستیابی برنامه به مقاصد و اهداف خود را اندازهگیری می‌کند. اهداف حسابرسی که بر صرفه اقتصادی و کارایی تمرکز دارد، هزینهها و منابع مصرف شده برای دستیابی به نتایج برنامه را پیگیری می‌کند. نمونههایی از اهداف حسابرسی در این گروهها به شرح زیر است:
الف- ارزیابی میزان دستیابی به مقاصد و اهداف قانونی، مقرراتی یا سازمانی؛
ب- ارزیابی توانایی نسبی رویکردهای جایگزین برای عملکرد بهتر برنامه یا حذف عوامل مانع اثربخشی برنامه؛
پ- تحلیل اثربخشی هزینه‌های متحمل شده مربوط به یک برنامه یا فعالیت ؛
ت- تعیین اینکه آیا نتایج مورد انتظار از یک برنامه به دست آمده است یا نتایجی حاصل شده است که با اهداف برنامه سازگار نمی‌باشد.
ث- تعیین وضعیت یا شرایط موجود عملیات برنامه یا پیشرفت در اجرای الزامات قانونی؛
ج- تعیین اینکه آیا برنامه، دسترسی عادلانه به منابع عمومی یا توزیع آن با رعایت محدودیتهای قانونی را فراهم می‌کند یا خیر؛
چ- ارزیابی میزانی که برنامه با سایر برنامههای مرتبط دارای تداخل، همپوشانی یا ناسازگاری بوده است؛
ح- ارزیابی اینکه آیا واحد مورد حسابرسی از روش های تدارکاتی مناسب استفاده می‌کند یا خیر؛
خ- ارزیابی اتکا‌پذیری، اعتبار یا مربوط بودن مقیاسهای ارزیابی عملکرد در مورد اثربخشی و نتایج یا صرفه اقتصادی و کارایی برنامه؛
د- ارزیابی اتکا‌پذیری، اعتبار یا مربوط بودن اطلاعات مالی در رابطه با عملکرد یک برنامه؛
ذ- تعیین اینکه آیا منابع (دادههای) دولت با هزینه‌های قابل پذیرش و طبق برنامه زمانبندی و ملاحظات کیفی به دست آمده است یا خیر؛
ر- تعیین اینکه آیا ارزش مناسب بر مبنای هزینه یا مبلغ پرداختی یا بر مبنای مبلغ درآمد دریافتی به دست آمده است یا خیر؛
ز- تعیین اینکه آیا خدمات و منافع دولتی برای افرادی که حق دسترسی به اینگونه خدمات و منافع را دارند، قابل دسترس است یا خیر؛
ژ- تعیین اینکه آیا حقالزحمه های تعیین شده هزینهها را پوشش میدهد یا خیر؛
س- تعیین اینکه آیا هزینه های هر واحد از برنامه می‌تواند کاهش داده شود یا بهرهوری آن می‌تواند افزایش داده شود یا خیر و چگونه؛
ش- ارزیابی اتکا‌پذیری، اعتبار و مربوط بودن پیشنهادهای بودجه یا درخواستهای بودجه به منظور کمک به مراجع ذیصلاح در فرآیند تصویب بودجه.
۲۰-۱- اهداف حسابرسی کنترل‌های داخلی به ارزیابی اجزای تشکیل دهنده سیستم کنترل های داخلی یک سازمان مربوط می‌شود که به منظور فراهم نمودن اطمینان معقول در مورد دستیابی به عملیات اثربخش و کارآمد، گزارشگری مالی و عملیاتی قابل اتکا و رعایت قوانین و مقررات لازمالاجرا طراحی شده است. اهداف کنترل های داخلی همچنین ممکن است هنگام تعیین علت رضایتبخش نبودن عملکرد برنامه مربوط باشد. کنترل‌های داخلی شامل طرح ها، سیاست ها، روشها و شیوههای استفاده شده به منظور دستیابی به مأموریت، مقاصد و اهداف سازمان است. کنترل‌های داخلی شامل فرآیندها و روشهایی برای برنامهریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل عملیات برنامه و سیستم مدیریت برای اندازهگیری، گزارشگری و نظارت بر عملکرد برنامه است.
نمونه هایی از اهداف حسابرسی مربوط به کنترل‌های داخلی شامل ارزیابی میزان اطمینان معقولی است که کنترل‌های داخلی فراهم می‌کند، از این نظر که آیا:
الف- مأموریتها، مقاصد و اهداف سازمان به‌گونه‌ای اثربخش و کارا انجام شده و یا به دست آمده است؛
ب- منابع بر طبق قوانین، مقررات یا سایر الزامات مصرف شده است؛
پ- منابع، شامل اطلاعات حساس قابل دسترس یا ذخیره شده خارج از محدوده فیزیکی سازمان، در برابر دسترسی، استفاده و واگذاری غیرمجاز محافظت شده است؛
ت- اطلاعات مدیریت، مانند مقیاسهای سنجش عملکرد و گزارش‌های عمومی، برای پشتیبانی از عملکرد و تصمیم‌گیری، کامل، دقیق و هماهنگ است؛
ث- اطلاعات یکپارچه از سیستمهای رایانهای به دست آمده است؛
ج- برای رویارویی با پیشامدهای احتمالی مرتبط با سیستمهای اطلاعاتی، برنامهریزی لازم جهت تهیه نسخه پشتیبان به منظور پیشگیری از اختلال غیرمجاز در فعالیتها و وظایفی که سیستمها پشتیبان آن است، صورت میپذیرد یا خیر.
۲۱-۱- اهداف حسابرسی رعایت به معیارهای رعایت مقرر شده توسط قوانین، مقررات، مفاد قراردادها و موافقتنامههای کمکهای بلاعوض و سایر الزامات مربوط می‌شود که می‌تواند تحصیل، محافظت، استفاده و واگذاری منابع واحد مورد حسابرسی و نیز کمیت، کیفیت، به موقع بودن و هزینه خدمات ارائه شده توسط آن واحد را تحت تأثیر قرار دهد؛ اهداف رعایت شامل تعیین این موضوع است که آیا:
الف- هدف کلی برنامه، شیوه اجرای آن، خدمات ارائه شده، پیامدها، یا جامعه هایی که از خدمات استفاده می‌کند بر طبق قوانین، مقررات، مفاد قراردادها، موافقتنامههای کمکهای بلاعوض و سایر الزامات می‌باشد؛
ب- توزیع و ارائه خدمات و مزایای دولت بر مبنای شایستگی فردی شهروندان دریافتکننده آن خدمات و مزایا انجام می‌شود؛
پ- هزینه‌های انجام شده یا پیشنهادی بر طبق قوانین، مقررات و مفاد قراردادها یا موافقتنامه های کمک های بلاعوض می‌باشد؛
ت- درآمدهای دریافتی بر طبق قوانین، مقررات و مفاد قراردادها یا موافقتنامه های کمکهای بلاعوض می‌باشد یا خیر.
۲۲-۱- اهداف حسابرسی تحلیل وضعیت آتی، تحلیلها یا نتیجه گیری هایی را درباره اطلاعاتی که بر مبنای مفروضات مربوط به رویدادهای احتمالی آتی است، همراه با اقدامات احتمالی که واحد مورد حسابرسی ممکن است در برخورد با رویدادهای آتی انجام دهد، ارائه می‌کند. نمونه هایی از اهداف مربوط به این کار شامل فراهم نمودن نتیجه گیری هایی بر مبنای موارد زیر است:
الف- روندهای جاری و پیشبینی شده و تأثیر بالقوه آتی بر برنامه ها و خدمات دولت؛
ب- برنامه ها یا سیاست های جایگزین شامل پیشبینی پیامدهای برنامه با توجه به مفروضات گوناگون؛
پ- پیشنهادهای مرتبط با سیاست ها یا قوانین شامل مزایا، معایب و تحلیل دیدگاه های افراد ذینفع؛
ت- اطلاعات آتی تهیه شده توسط مدیریت؛
ث- بودجه ها و پیشبینی هایی که مبتنی بر موارد زیر است:
مفروضاتی درباره رویدادهای آتی مورد انتظار؛ - واکنش مورد انتظار مدیریت نسبت به رویدادهای آتی پیشگفته،
ج- مفروضات مدیریت که مبنای اطلاعات آتی قرار گرفته است.
بخش ۲
اصول اخلاقی در حسابرسی عملیاتی
مقدمه
۱-۲- از آنجا که حسابرسی برای پاسخگویی دولت به عموم، مسئلهای اساسی است، مردم از مؤسسههای حسابرسی و حسابرسانی که کار خود را طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی انجام میدهند، انتظار دارند که اصول اخلاقی را رعایت نمایند. مدیریت مؤسسه حسابرسی رفتار اخلاقی را در سرتاسر مؤسسه از طریق پشتیبانی از فرهنگ اخلاقی، اطلاع رسانی روشن رفتار قابل پذیرش و انتظارات از هر یک از کارکنان و ایجاد محیطی که رفتار اخلاقی در سرتاسر سطوح مؤسسه را تقویت و تشویق می‌کند، برقرار مینماید.
۲-۲- اصول اخلاقی ارائه شده در این بخش، ساختاری را فراهم می‌کند که بر کاربرد استانداردهای حسابرسی عملیاتی تأثیر میگذارد. به دلیل اینکه اطلاعات ارائه شده در این بخش به جای الزامات خاص با اصول بنیادی سر و کار دارد، این بخش شامل الزامات بیشتر نیست.
۳-۲- اجرای کار حسابرسی مطابق با اصول اخلاقی، یک موضوع مرتبط با مسئولیت فردی و سازمانی است. اصول اخلاقی در حفظ استقلال حسابرس ، پذیرش فقط کاری که حسابرس صلاحیت اجرای آن را دارد، اجرای کار با بالاترین کیفیت و رعایت استانداردهای لازمالاجرای بیان شده در گزارش حسابرسی، کاربرد دارد. درستکاری و بیطرفی هنگامی حفظ می‌شود که حسابرسان کار خود را اجرا کنند و تصمیمهایی بگیرند که با منافع گسترده اتکاکنندگان به گزارش آنان، از‌جمله عموم، سازگار باشد.
اصول اخلاقی
۴-۲- اصول اخلاقی مندرج در بخش های زیر، چارچوب کلی برای کاربرد استانداردهای حسابرسی عملیاتی، شامل استانداردهای عمومی، اجرای عملیات و گزارشگری را فراهم می‌کند. هر اصل به جای برقراری مجموعهای از الزامات، به گونه های تشریح شده است که حسابرسان بتوانند واقعیتها و شرایط هر وضعیت را در چارچوب این اصول اخلاقی در نظر بگیرند. الزامات اخلاقی یا آیین رفتار حرفه‌ای دیگری نیز ممکن است برای حسابرسانی که حسابرسی را بر طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی اجرا میکنند، کاربرد داشته باشد .
۵-۲- اصول اخلاقی، راهنمای کار حسابرسان اجراکننده حسابرسی ها طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی، به شرح زیر می‌باشد:
الف- منافع عمومی؛
ب- درست کاری؛
پ- بیطرفی؛
ت- استفاده درست از اطلاعات، منابع و جایگاه دولتی؛
ث- رفتار حرف های.
منافع عمومی
۶-۲- منافع عمومی، به عنوان مجموعه رفاه گروهی از مردم و واحدهای مورد حسابرسی که حسابرسان به آنها خدمت ارائه میکنند، تعریف شده است. رعایت درستکاری، بیطرفی و استقلال در انجام مسئولیتهای حرفه‌ای، به حسابرسان در رعایت اصل خدمت در جهت منافع عمومی و جلب اعتماد عموم کمک می‌کند.
رود۷-۲- ویژگی بارز یک حسابرس، پذیرش مسئولیت برای خدمت در جهت منافع عمومی است. این مسئولیت هنگام انجام حسابرسی در محیط عملیاتی، بسیار حساس است. استانداردهای حسابرسی عملیاتی شامل مفهوم پاسخگویی در برابر منابع عمومی است که برای تأمین منافع عمومی، موضوعی اساسی است. ان اصول نسبت به مسئولیت های حسابرسان اساسی
درستکاری
۸-۲- درستکاری به این معنی است که حسابرسان در رابطه با واحدهای مورد حسابرسی و استفادهکنندگان از گزارش‌های حسابرسی، کار خود را با نگرشی بیطرفانه، واقع بینانه و غیرجانب دارانه اجرا کنند.
۹-۲- تصمیم‌گیری های سازگار با منافع عمومی، بخشی مهم از اصل درستکاری است. حسابرسان در اجرای مسئولیت های حرف های خود ممکن است با فشارهای متضاد از سوی مدیریت واحد مورد حسابرسی، سطوح مختلف دولت و سایر استفادهکنندگان احتمالی روبرو شوند. حسابرسان همچنین ممکن است با فشارهایی برای تخطی از اصول اخلاقی به منظور کسب نادرست منافع شخصی و سازمانی روبرو شوند. در حل و فصل این تضادها و فشارها، عمل با درستکاری به این معنی است که حسابرسان به مسئولیتهای خود در قبال منافع عمومی، اولویت دهند.
بیطرفی
۱۰-۲- بیطرفی شامل مستقل بودن در عمل و ظاهر هنگام ارائه خدمات حسابرسی، حفظ نگرش بیطرفانه، داشتن سلامت فکری و نداشتن تضاد منافع است. پرهیز از تضادهایی که ممکن است در عمل و ظاهر بر بیطرفی حسابرسان در انجام خدمات حسابرسی آسیب برساند، برای حفظ اعتبار ضرورت دارد. حفظ بیطرفی شامل ارزیابی مستمر روابط با واحد مورد حسابرسی و سایر اشخاص ذینفع در زمینه مسئولیت حسابرسان در برابر جامعه است .
استفاده درست از اطلاعات، منابع و جایگاه دولتی
۱۱-۲- اطلاعات، منابع یا جایگاه های دولتی باید برای مقاصد اداری و نه به طور نادرست برای منافع شخصی حسابرسان یا به گونه‌ای مغایر با قانون یا زیاناور برای منافع قانونی واحد مورد حسابرسی یا مؤسسه حسابرسی، مورد استفاده قرار گیرد.
۱۲-۲- در محیط‌های دولتی، حق عموم نسبت به شفافیت اطلاعات دولت باید با استفاده درست از آن اطلاعات ادا شود. افزون بر این، بیشتر برنامههای دولتی مشمول قوانین و مقرراتی است که به افشای اطلاعات مربوط می‌شود. برای ایجاد این تعادل، احتیاط در استفاده از اطلاعات به دست آمده در جریان انجام وظایف حسابرسان، بخشی مهم در دستیابی به این هدف است. افشای نامناسب چنین اطلاعاتی به اشخاص ثالث، عملی پذیرفتنی نیست.
۱۳-۲- از دیدگاه افراد حرفه‌ای، پاسخگویی به عموم در مورد استفاده درست و مدیریت سنجیده منابع دولتی، یک بخش اصلی از مسئولیتهای حسابرسان است.
۱۴-۲- استفاده نادرست از جایگاه حسابرس درجهت منافع شخصی، تخطی از مسئولیت اساسی یک حسابرس است. اعتبار یک حسابرس ممکن است از طریق اقداماتی آسیب ببیند که می‌تواند توسط شخص ثالث بیطرف و آگاه از اطلاعات مربوط، اینگونه تشخیص داده شود که به نفع اشخاص زیر است:
- حسابرس یا خویشاوندان یا نزدیکان وی؛
- شریک مؤسسه یا مؤسسهای که حسابرس در آن به عنوان مدیر یا کارمند کار می‌کند؛
- سازمانی که حسابرس در حال مذاکره با آن برای استخدام در آینده است.
(بندهای ۷-۳ تا ۹-۳ برای بحث بیشتر درباره آسیبهای شخصی به استقلال حسابرس، ملاحظه شود.)
رفتار حرف های
۱۵-۲- انتظارات سطح بالا در رابطه با حرفه حسابرسی شامل رعایت قوانین و مقررات و پرهیز از هرگونه اقدامی است که ممکن است موجب بیاعتباری کار حسابرسان شود. این موارد شامل اعمالی است که موجب می‌شود شخص ثالث بیطرف و آگاه از اطلاعات مربوط، به این نتیجه برسد که کار حسابرسان به لحاظ حرفه‌ای ناقص است. رفتار حرفه‌ای همچنین شامل انجام کوششی صادقانه از سوی حسابرسان در اجرای وظایف و خدمات حرف های خود طبق استانداردهای فنی و حرف های مربوط است.
بخش ۳
استانداردهای عمومی
مقدمه
۱-۳- این بخش، استانداردهای عمومی را تعیین و الزامات مربوط به اجرای حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی را ارائه می‌کند. استانداردهای عمومی همراه با اصول اخلاقی فراگیر ارائه شده در بخش ۲، مبنایی را برای اعتبار کار حسابرسان تعیین می‌کند. این استانداردها بر استقلال مؤسسه حسابرسی و هر یک از حسابرسان آن، اعمال قضاوت حرفه‌ای در اجرای کار و تهیه گزارش‌های مربوط، صلاحیت کارکنان حسابرسی، کنترل کیفیت حسابرسی و حصول اطمینان و بررسیهای هم پیشگان برونسازمانی تأکید دارد.
استقلال
۲-۳- مؤسسه حسابرسی و هر یک از حسابرسان، در همه زمینه های مرتبط با کار حسابرسی، اعم از دولتی یا عمومی، باید از موارد شخصی، برونسازمانی و درونسازمانی ناقض استقلال دوری جویند و از ابراز آنها پرهیز نمایند.
۳-۳- حسابرسان و مؤسسه های حسابرسی باید استقلال را به گونه‌ای حفظ کنند که اظهارنظرها، یافته ها، نتیجه گیری ها، قضاوتها و پیشنهادهای آنان بیطرفانه باشد و توسط اشخاص ثالث بیطرف و آگاه از اطلاعات مربوط نیز بیطرفانه دیده شود. حسابرسان باید از شرایطی اجتناب کنند که می تواند موجب شود اشخاص ثالث بی طرف و آگاه از اطلاعات مربوط به این نتیجه برسند که حسابرسان نمی توانند استقلال را حفظ کنند و از اینرو نمی توانند قضاوت بی طرفانه و بدون جانبدارانه در مورد همه موضوعات مرتبط با اجرای حسابرسی و گزارشگری در مورد کار اعمال کنند.
۴-۳- هنگامیکه حسابرسان و مؤسسههای حسابرسی وجود موارد نقض استقلال نسبت به واحد مورد حسابرسی در عمل یا ظاهر را ارزیابی می کنند، باید سه عامل کلی نقض استقلال یعنی عوامل شخصی، برونسازمانی و درونسازمانی را مد‌نظر قرار دهد. چنانچه یک یا چند عامل پیشگفته بر استقلال حسابرس تأثیر بگذارد یا تأثیرگذاری آن بر استقلال متصور باشد، مؤسسه حسابرسی (یا حسابرس) بایستی از اجرای کار خودداری کند – به جز شرایطی که در آن مؤسسه حسابرسی مستقر در واحد دولتی، به دلیل الزامات قانونی یا به دلایل دیگر، نمیتواند از انجام کار خودداری نماید، در آن حالت مؤسسه حسابرسی باید موارد نقض را افشا کند و عبارت رعایت استانداردهای حسابرسی عملیاتی را تعدیل نماید (بندهای۱۲-۱ و۱۳-۱ ملاحظه شود).
۵-۳- حسابرسان در هنگام استفاده از کار کارشناسان ، بایستی توانایی آنان در انجام کار و گزارش بیطرفانه نتیجهگیریها را تا آنجایی ارزیابی کنند که به ارتباط آنها با برنامه ها یا واحد مورد حسابرسی مربوط می‌شود. در صورت نقض استقلال کارشناس، حسابرسان نبایستی به کار انجام‌شده توسط آنان اتکا کنند.
۶-۳- در صورت شناسایی موارد نقض استقلال پس از صدور گزارش حسابرسی، مؤسسه حسابرسی باید تأثیر آن را بر حسابرسی ارزیابی کند. چنانچه مؤسسه حسابرسی به این نتیجه برسد که حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی انجام نشده است، بایستی تأثیر آن را بر گزارش حسابرسی تعیین کند و مدیریت و ارکان راهبری واحد مورد حسابرسی، درخواستکنندگان گزارش یا نهادهای دارای اختیار قانونی نسبت به واحد مورد حسابرسی و افراد استفادهکننده از گزارش حسابرسی را در رابطه با موارد نقض استقلال و تأثیر آن بر حسابرسی آگاه نماید. مؤسسه حسابرسی بایستی چنین تذکراتی را مکتوب نماید.
موارد نقض شخصی استقلال
۷-۳- حسابرسانی که در انجام یک کار حسابرسی مشارکت دارند، باید از همه موارد نقض شخصی استقلال، دوری گزینند . موارد نقض شخصی استقلال حسابرسان از روابط یا عقایدی ناشی می‌شود که ممکن است موجب شود تا حسابرسان میزان پرس و جوها و افشا را محدود کنند یا موجب تضعیف یا تحریف یافته های حسابرسی به هر شکل ممکن شود. هر یک از حسابرسان بایستی مقام‌های مربوط در مؤسسه های حسابرسی خود را از هرگونه موارد نقض شخصی استقلال آگاه نمایند. نمونههایی از موارد نقض شخصی استقلال حسابرسان به شرح زیر است، اما تنها به موارد زیر محدود نمیشود:
الف- خویشاوندان درجه یک یا نزدیک که مدیر یا سرپرست واحد مورد حسابرسی هستند یا به عنوان کارمند واحد مورد حسابرسی در موقعیتی قرار دارند که میتوانند نفوذی قابل ملاحظه بر واحد یا برنامه مورد حسابرسی داشته باشند؛
ب- داشتن منافع مالی قابل ملاحظه و با اهمیت مستقیم یا غیرمستقیم، در واحد یا برنامه مورد حسابرسی؛
پ- داشتن مسئولیت اداره کردن یا تصمیم‌گیری هایی که می‌تواند بر عملیات واحد یا برنامه مورد حسابرسی تأثیرگذار باشد، برای نمونه، انجام خدمت به عنوان عضو هیئت مدیره، مدیر، سرپرست یا سایر مقام‌های ارشد در هر یک از موارد تصمیم‌گیری، سرپرستی، یا نظارت مستمر بر واحد ، فعالیت یا برنامه مورد حسابرسی؛
ت- انجام عملیات حسابرسی به طور همزمان یا در آینده توسط فردی که عهدهدار هر نوع خدمات حسابداری به واحد مورد حسابرسی است؛
ث- پیشداوری در رابطه با افراد، گروه ها، سازمان ها یا اهداف یک برنامه خاص که می‌تواند موجب جهتگیری در حسابرسی شود؛
ج- عوامل جهتگیری شامل مواردی که ناشی از عقاید سیاسی، گرایشهای اجتماعی ناشی از عضویت یا اشتغال یا وفاداری به‌گونه‌ای خاص به سیاست‌ها، گروهها و سازمان‌ها یا سطحی از حکومت باشد؛
چ- قصد استخدام در واحد مورد حسابرسی هنگام اجرای عملیات حسابرسی.
۸-۳- مؤسسههای حسابرسی و حسابرسان ممکن است با شرایط متفاوت گوناگون یا ترکیبی از شرایط روبهرو شوند که می‌تواند موجب نقض شخصی استقلال گردد. بنابراین، شناسایی تمام مواردی که می‌تواند موجب نقض شخصی استقلال شود، امکانپذیر نمی‌باشد. در نتیجه، مؤسسههای حسابرسی بایستی بخشی از روشهای سیستمهای کنترل کیفیت خود را به شناسایی موارد نقض شخصی استقلال و کمک به اطمینان از رعایت الزامات استقلال طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی، تخصیص دهند. مؤسسههای حسابرسی بایستی دست‌کم موارد زیر را رعایت کنند:
الف- برقراری سیاست‌ها و روشهایی برای شناسایی، گزارش و رفع موارد نقض شخصی استقلال؛
ب- اطلاع رسانی سیاست ها و روشهای مؤسسه حسابرسی به همه حسابرسان در مؤسسه و بالابردن سطح شناخت آنان از سیاست ها و روش ها؛
پ- استقرار سیاست‌ها و روشهای داخلی لازم به منظور نظارت بر رعایت سیاست‌ها و روشهای مؤسسه حسابرسی؛
ت- به کارگیری ساز و کارهای انضباطی به منظور ترویج رعایت سیاست ها و روش های مؤسسه حسابرسی؛
ث- تأکید بر اهمیت استقلال و انتظاراتی که حسابرسان همواره در برابر منافع عمومی به آن عمل خواهند کرد؛ و
ج- مستندسازی مراحلی که به شناسایی موارد بالقوه نقض شخصی استقلال می‌انجامد.
۹-۳- هنگامی که مؤسسه حسابرسی پیش از شروع به کار یا طی انجام حسابرسی، موردی از نقض شخصی استقلال را تشخیص میدهد، بایستی به موقع نسبت به رفع آن اقدام کند. در مواردی که نقض استقلال تنها به یک حسابرس یا یک کارشناس در رابطه با یک حسابرسی خاص مربوط می‌شود، مؤسسه حسابرسی ممکن است بتواند مورد نقض شخصی را برطرف نماید. برای نمونه، مؤسسه حسابرسی می‌تواند حسابرس یا کارشناس موردنظر را از انجام هر کاری در آن حسابرسی خارج کند یا از آن حسابرس یا کارشناس درخواست نماید تا علت نقض شخصی را رفع کند. چنانچه نتوان مورد نقض شخصی را بر طرف کرد، مؤسسه حسابرسی بایستی از انجام آن کار حسابرسی کنارهگیری نماید. در شرایطی که حسابرسان توسط واحدهای دولتی به کار گمارده شدهاند و نمیتوانند از کار حسابرسی کنارهگیری نمایند، بایستی از الزامات مندرج در بند ۴-۳ پیروی کنند.
موارد برونسازمانی نقض استقلال
۱۰-۳- مؤسسه حسابرسی باید از موارد برونسازمانی نقض استقلال دوری گزیند. عوامل برونسازمانی در مؤسسه حسابرسی می‌تواند کار را محدود نماید یا با توانایی حسابرسان در شکلدهی اظهارنظرها، یافتهها و نتیجه‌گیری‌های مستقل و بیطرفانه تداخل پیدا کند. موارد برونسازمانی نقض استقلال هنگامی روی میدهد که حسابرسان توسط فشارهای واقعی یا ظاهری ایجاد شده از طرف مدیریت و کارکنان واحد حسابرسی یا سازمانهای نظارتی، از فعالیت بیطرفانه و اعمال تردید حرفه‌ای منع شوند. برای نمونه، در شرایط زیر، حسابرسان ممکن است آزادی کامل برای قضاوت مستقل و بیطرفانه نداشته باشند و در نتیجه، این امر بر حسابرسی تأثیر منفی داشته باشد:
الف- دخالت یا نفوذ برونسازمانی که می‌تواند به‌گونه‌ای نادرست دامنه حسابرسی را محدود یا تعدیل نماید یا تهدید به انجام چنین کاری کند، مانند اعمال فشار برای کاهش نامناسب میزان رسیدگی به منظور کاهش هزینهها یا حقالزحمه حسابرسی؛
ب- دخالت برونسازمانی با انتخاب یا کاربرد روش های حسابرسی یا انتخاب معاملاتی که باید مورد آزمون قرار گیرد؛
پ- محدودیتهای غیرمنطقی در مورد زمان مجاز برای تکمیل حسابرسی یا صدور گزارش؛
ت- محدودیت تحمیلی برونسازمانی در دسترسی به سوابق، مقامات دولتی یا سایر افراد لازم برای انجام حسابرسی؛
ث- دخالت برونسازمانی در امور استخدام، انتصاب، تعیین حقوق و مزایا و ارتقای کارکنان حسابرسی؛
ج- محدودیتهایی در مورد وجوه یا سایر منابع مورد نیاز مؤسسه حسابرسی که بر توانایی مؤسسه حسابرسی در اجرای مسئولیتهای خود، تأثیر منفی داشته باشد؛
چ- اختیار تأثیرگذاری یا اعمال نفوذ نامناسب بر قضاوت حسابرسان در رابطه با محتوای مناسب گزارش؛
ح- تهدید به تعویض حسابرسان به علت عدم توافق با محتوای گزارش حسابرسی، نتیجه‌گیری‌های حسابرسان یا کاربرد اصول حسابداری یا سایر معیارها؛
خ- اعمال نفوذهایی که موجب به خطر افتادن تداوم کار حسابرسان به دلایلی غیر از عدم شایستگی، سوء رفتار یا نیاز به انجام حسابرسی باشد.
۱۱-۳- مؤسسههای حسابرسی بایستی سیاست‌ها و روشهایی را برای شناسایی و رفع موارد برونسازمانی نقض استقلال به عنوان بخشی از سیستم کنترل‌های کیفیت خود به منظور رعایت الزامات استقلال طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی، برقرار کنند.
قضاوت حرفه‌ای
۱۲-۳- حسابرسان باید قضاوت حرفه‌ای را در برنامهریزی و اجرای حسابرسی و گزارشگری نتایج به کار گیرند.
۱۳-۳ قضاوت حرفه‌ای شامل به کارگیری مراقبت منطقی و تردید حرفه‌ای است. مراقبت منطقی به فعالیت مستمر بر طبق استانداردهای حرفه‌ای و اصول اخلاقی قابل اجرا مربوط می‌شود. تردید حرفه‌ای نگرشی است که شامل ذهنی پرسشگر و ارزیابی منتقدانه از شواهد می‌باشد. در واقع، تردید حرفه‌ای شامل طرز تفکری است که در آن، حسابرسان، مدیریت را نه نا درست تصور می کنند و نه درستکار بدون تردید. این باور که مدیریت درستکار است، دلیلی برای پذیرش شواهدی کمتر از متقاعدکننده نمی‌باشد.
۱۴-۳- به کارگیری دانش، مهارتها و تجربه حرفه‌ای حسابرسان به منظور اجرای مستمر، با حسن نیت و درستکارانه، گردآوری اطلاعات و ارزیابی بیطرفانه کافی و مناسب بودن شواهد، جزء اصلی حسابرسی‌ها است. قضاوت و صلاحیت حرفه‌ای به یکدیگر وابسته هستند، زیرا قضاوتها بسته به صلاحیت حسابرسان انجام می‌شود.
۱۵-۳- قضاوت حرفه‌ای، کاربرد مجموعه دانش، مهارتها و تجربه‌های همه کارکنان درگیر درکار و همچنین قضاوت حرفه‌ای هر یک از حسابرسان را نشان میدهد. افزون بر افرادی که به طور مستقیم در حسابرسی درگیر هستند، قضاوت حرفه‌ای ممکن است شامل همکاری با سایر اشخاص ذینفع، کارشناسان برونسازمانی و مدیریت مؤسسه های حسابرسی باشد.
۱۶-۳- به کارگیری قضاوت حرفه‌ای در همه جنبه های انجام مسئولیتهای حرفه‌ای شامل پیروی از استانداردهای استقلال، حفظ بیطرفی و اعتبار، تعیین کارکنان حسابرسی با صلاحیت برای کار، تعریف دامنه کار، ارزیابی و گزارشگری نتایج کار و برقراری کنترل کیفیت مناسب در سراسر فرآیند کار برای اجرا و گزارشگری حسابرسی، ضرورت دارد.
۱۷-۳- به کارگیری قضاوت حرف های در تعیین سطح آگاهی مورد نیاز از موضوع اصلی حسابرسی و شرایط مربوط، مهم است. این امر شامل بررسی پیرامون این موضوع است که آیا مجموعه تجربه، آموزش، دانش، مهارتها، تواناییها و درک کلی گروه حسابرسی برای برآورد خطرهایی که موضوع اصلی حسابرسی ممکن است شامل اشتباه یا تفسیر با اهمیت باشد، کافی است یا خیر.
۱۸-۳- موضوع مهم دیگر در نظر گرفتن سطح خطر در هر کار حسابرسی شامل خطر ناشی از نتیجه‌گیری نادرست است. در زمینه خطر حسابرسی، اعمال قضاوت حرفه‌ای در تعیین کافی و مناسب بودن شواهد مورد استفاده برای پشتیبانی از یافتهها و نتیجهگیریها بر مبنای اهداف حسابرسی و هرگونه پیشنهاد گزارش شده، یک بخش جدایی ناپذیر از فرآیند حسابرسی است.
۱۹-۳- حسابرسان بایستی تصمیمهای مهمی را مستند نمایند که بر اهداف، دامنه و روش شناسی؛ یافته ها؛ نتیجه گیری ها؛ و پیشنهادهای ناشی از قضاوت حرف های حسابرسی تأثیر میگذارد.
۲۰-۳- هرچند این استاندارد مسئولیت اعمال قضاوت حرفه‌ای در برنامهریزی و اجرای یک حسابرسی را بر عهده حسابرس و مؤسسه حسابرسی میگذارد، اما نه به مسئولیت نامحدود و نه به خطاناپذیری حسابرس یا مؤسسه حسابرسی دلالت دارد. اطمینان قطعی به دلیل ماهیت شواهد و ویژگی های تقلب، هرگز به دست نمیآید. قضاوت حرفه‌ای به معنای برطرف نمودن همه محدودیت ها یا ضعفهای ممکن در ارتباط با یک حسابرسی خاص نمی‌باشد، بلکه به معنای شناسایی، بررسی، کمینهسازی، سادهسازی، و تشریح آنها است.
صلاحیت
۲۱-۳- کارکنانی که برای انجام حسابرسی تعیین می شوند، باید در مجموع دارای صلاحیت حرف های کافی برای انجام وظایف محوله باشند.
۲۲-۳- مدیریت مؤسسه حسابرسی بایستی مهارتهای مورد نیاز برای اجرای تعهد حسابرسی خاص یا دامنه حسابرسی‌های مورد اجرا را ارزیابی و مشخص کند که آیا نیروی کار در اختیار او از مهارتهای لازم برای انجام آن کارها برخوردار است یا خیر. افزون بر این، مؤسسههای حسابرسی بایستی فرآیندی را برای کارمندیابی، استخدام، تعیین حقوق و دستمزد، ارتقاء مستمر، تخصیص و ارزیابی کارکنان به منظور نگهداری نیروی کار با‌صلاحیت داشته باشند. ماهیت، میزان و رسمیت این فرآیند به عوامل گوناگون مانند اندازه مؤسسه حسابرسی، ساختار و حجم کارهای آن بستگی دارد.
۲۳-۳- صلاحیت از ترکیبی از آموزش و تجربه ناشی می‌شود. صلاحیت لزوماً با سنوات تجربه حسابرسی اندازهگیری نمیشود، زیرا چنین اندازهگیری کمّی امکان ندارد انواع تجارب به دست آمده توسط یک حسابرس در هر دوره زمانی مشخص را به درستی نشان دهد. حفظ صلاحیت از طریق تعهد به یادگیری و پیشرفت در سراسر عمر حرفه‌ای یک حسابرس، عنصری مهم برای حسابرسان است. صلاحیت، حسابرس را قادر به انجام قضاوت های حرفه‌ای دقیق میسازد.
دانش و صلاحیت فنی
۲۴-۳- کارکنان انتخاب شده برای انجام حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی، پیش از شروع هر کار، باید در مجموع از دانش فنی، مهارت ها و تجربه کافی به منظور داشتن صلاحیت لازم برای انجام انواع کار حسابرسی برخوردار باشند. کارکنان انتخاب شده برای حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی بایستی در مجموع دارای ویژگی های زیر باشند:
الف- آگاهی از استانداردهای حسابرسی عملیاتی لازمالاجرا در انجام نوع کاری که برای آن انتخاب شدهاند و برخورداری از آموزش، مهارت ها و تجربه لازم برای کاربرد این آگاهی در کار مورد اجرا؛
ب- آگاهی کلی از موضوع اصلی مورد بررسی و محیطی که واحد مورد حسابرسی در آن فعالیت می‌کند؛
ت- مهارتهای ارتباطی گفتاری و نوشتاری به طور شفاف و مؤثر؛
ث- مهارتهای مناسب برای کار مورد اجرا. برای نمونه، مهارت های کارکنان و کارشناسان در:
نمونه گیری آماری، چنانچه کار مستلزم استفاده از نمونهگیری آماری است؛
فناوری اطلاعات، اگر کار شامل بررسی سیستمهای اطلاعاتی است؛
مهندسی، چنانچه کار شامل بررسی داده های پیچیده مهندسی است؛
- روش شناسیها یا روشهای تحلیلی خاص حسابرسی، مانند استفاده از ابزارهای بررسی پیچیده، برآوردهای مربوط به بیمه های زندگی (اکچوئری) یا آزمون های تحلیل آماری، در صورت لزوم؛
- دانش تخصصی در موضوعهای اصلی ، مانند موضوعات علمی، پزشکی، زیست محیطی، آموزشی یا هر موضوع تخصصی دیگر، چنانچه کار به چنین تخصصی نیازمند است.
آموزشهای حرفه‌ای مستمر
۲۵-۳- حسابرسانی که کار حسابرسی را طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی شامل برنامهریزی، سرپرستی، اجرای عملیات یا گزارشگری انجام میدهند، بایستی صلاحیت حرفه‌ای خود را از طریق آموزش حرفه‌ای مستمر حفظ کنند.
۲۶-۳- برنامههای آموزش حرفه‌ای مستمر، فعالیتهای آموزشی سازمان یافته با اهداف یادگیری طراحی شده برای حفظ یا افزایش دانش، مهارتها و تواناییهای شاغلین در حوزههای مربوط به اجرای حسابرسی ها است. تعیین اینکه چه موضوعهایی برای هر یک از حسابرسان از جهت برآورده نمودن الزامات آموزشی مناسب است، یک موضوع قضاوت حرفه‌ای می باشد که توسط حسابرسان با مشورت با مقامات ذیصلاح در مؤسسههای حسابرسی آنان انجام می‌شود. از‌جمله ملاحظات مربوط به اعمال چنین قضاوتی، تجربه حسابرسان، مسئولیتهایی که آنان در اجرای کار طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی برعهده میگیرند و محیط عملیاتی واحد مورد حسابرسی می‌باشد.
۲۷-۳- مسئولیت بهبود صلاحیتهای فردی حسابرسان و رعایت الزامات آموزش حرفه‌ای مستمر اساساً برعهده خود حسابرسان است. مؤسسه حسابرسی باید روشهای کنترل کیفیت را به منظور کمک به حصول اطمینان از رعایت الزامات اموزشی حرفه‌ای مستمر، شامل مستندسازی آموزش حرفه‌ای مستمر تکمیل شده توسط حسابرسان، داشته باشد.
۲۸-۳- کارشناسان برونسازمانی که در اجرای کار طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی به حسابرسان کمک میکنند، بایستی دارای صلاحیت باشند و صلاحیت حرفه‌ای در حوزههای تخصصی خود را حفظ نمایند، اما الزامی به گذراندن دورههای آموزش حرفه‌ای مستمر مقرر در استانداردهای حسابرسی عملیاتی ندارند. هرچند، حسابرسانی که از کار کارشناسان برونسازمانی استفاده مینمایند، بایستی صلاحیت حرف های چنین کارشناسانی را ارزیابی کنند و یافته ها و نتیجه گیری‌های آنان را مستند نمایند. کارشناسان درونسازمانی که به عنوان عضوی از گروه حسابرسی کار میکنند، بایستی استانداردهای حسابرسی عملیاتی شامل الزامات آموزش حرف های مستمر را رعایت نمایند.
کنترل کیفیت و اطمینان از کار
۲۹-۳- هر مؤسسه حسابرسی که حسابرسی را طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی اجرا می‌کند، باید:
الف- سیستم کنترل کیفیتی را مستقر نماید که به منظور فراهم نمودن اطمینان معقول به مؤسسه حسابرسی که مؤسسه و کارکنان آن الزامات استانداردهای حرفه‌ای و قوانین و مقررات لازمالاجرا را رعایت میکنند، طراحی شده است؛
ب- هر سه سال یکبار، یک بررسی توسط هم پیشگان برونسازمانی داشته باشد .
سیستم کنترل کیفیت
۳۰-۳- سیستم کنترل کیفیت یک مؤسسه حسابرسی، از‌جمله مدیریت مؤسسه حسابرسی، بر اجرای کار با کیفیت بالا و سیاست‌ها و روش هایی تأکید می‌کند که مؤسسه به منظور فراهم نمودن اطمینان معقول در مورد رعایت الزامات استانداردهای حرف های و قوانین و مقررات لازمالاجرا طراحی کرده است. ماهیت، میزان و رسمیت سیستم کنترل کیفیت یک مؤسسه حسابرسی با توجه به شرایط مؤسسه حسابرسی، مانند اندازه، تعداد دفاتر و پراکندگی جغرافیایی، دانش و تجربه کارکنان، ماهیت و پیچیدگی کارهای حسابرسی و ملاحظات مربوط به هزینه – منفعت آن، متفاوت است.
۳۱-۳- هر موسسه حسابرسی باید سیاست‌ها و روشهای کنترل کیفیت خود را مستند نماید و آن سیاست‌ها و روشها را به کارکنان خود اطلاع رسانی کند. همچنین مؤسسه حسابرسی بایستی رعایت سیاست‌ها و روشهای کنترل کیفیت خود را نیز مستند کند و این مستندات را برای یک دوره زمانی کافی نگهداری نماید، تا افراد اجراکننده روشهای نظارتی و بررسیهای هم پیشگان بتوانند میزان انطباق مؤسسه حسابرسی با سیاست‌ها و روشهای کنترل کیفیت خود را ارزیابی کنند. شکل و محتوای اینگونه مستندسازی، موضوع قضاوت حرفه‌ای است و با توجه به شرایط مؤسسه حسابرسی متفاوت خواهد بود.
۳۲-۳- هر مؤسسه حسابرسی بایستی سیاست‌ها و روشهایی را در سیستم کنترل کیفیت خود داشته باشد که در مجموع به موارد زیر بپردازد:
الف- مسئولیتهای مدیریت در مورد کیفیت در درون مؤسسه حسابرسی: سیاست‌ها و روشهایی که مسئولیت کیفیت اجرای حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی و اطلاع رسانی سیاست‌ها و روشهای مرتبط با کیفیت را تعیین می‌کند. چنین سیاست‌ها و اطلاع رسانیهایی موجب تقویت فرهنگی می‌شود که در آن، کیفیت در اجرای حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی، امری ضروری است.
ب- الزامات مربوط به استقلال، قانون و اخلاق: سیاست‌ها و روشهای طراحی شده برای فراهمکردن اطمینان معقول نسبت به اینکه مؤسسه حسابرسی و کارکنان آن استقلال خود را حفظ و الزامات قانونی و اخلاقی لازمالاجرا را رعایت میکنند .
پ- شروع ، پذیرش و ادامه حسابرسی: سیاست‌ها و روشهای شروع، پذیرش و ادامه حسابرسی به این منظور طراحی شده است که اطمینان معقول فراهم کند که مؤسسه حسابرسی تنها خدماتی را ارائه می نماید که در آنها بتواند استانداردهای حرفه‌ای و اصول اخلاقی را رعایت و در چارچوب تعهد یا اختیار قانونی مؤسسه فعالیت کند.
ت- منابع انسانی: سیاست‌ها و روشهای طراحی شده به منظور فراهم کردن اطمینان معقول به مؤسسه حسابرسی که دارای کارکنان توانمند و با صلاحیت برای انجام حسابرسی‌های محوله طبق الزامات استانداردهای حرفه‌ای و قوانین و مقررات مربوط می‌باشد .
ث- اجرا، مستندسازی و گزارشگری حسابرسی: سیاست‌ها و روشهای طراحی شده به منظور فراهم کردن اطمینان معقول به مؤسسه حسابرسی که انجام حسابرسی‌ها و صدور گزارش‌ها طبق استانداردهای حرفه‌ای و الزامات قانونی و مقرراتی، می باشد.
ج- نظارت بر کیفیت: ارزیابی مستمر و ادواری از کار تکمیل شده حسابرسی که به این منظور طراحی شده است که برای مدیریت مؤسسه حسابرسی اطمینان معقول فراهم شود که سیاست‌ها و روشهای مرتبط با سیستم کنترل کیفیت به نحو مناسب طراحی و در عمل به‌گونه‌ای اثربخش اجرا شده است. هدف کلی از نظارت بر رعایت سیاست‌ها و روشهای کنترل کیفیت عبارت است از انجام ارزیابی نسبت به (۱) پیروی از الزامات استانداردهای حرفه‌ای و قوانین و مقررات مربوط؛ (۲) اینکه آیا سیستم کنترل کیفیت به‌گونه‌ای مناسب طراحی شده است یا خیر؛ و (۳) آیا سیاست‌ها و روشهای کنترل کیفیت به‌گونه‌ای اثربخش کار می‌کند و در عمل رعایت می‌شود یا خیر. روشهای نظارت، بر اساس واقعیات و شرایط موسسه حسابرسی، متفاوت خواهد بود. مؤسسه حسابرسی بایستی روشهای نظارتی را اجرا کند که بتواند رعایت استانداردهای حرفه‌ای لازمالاجرا و سیاست‌ها و روشهای کنترل کیفیت را برای حسابرسی‌های انجام شده طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی، ارزیابی نماید. افرادی که نظارت می کنند باید در مجموع دارای تجربه و اختیار کافی برای این کار باشند.
۳۳-۳- مؤسسه حسابرسی بایستی نتایج روشهای نظارتی خود را دست کم هر سال یکبار با شناسایی هرگونه نارسایی روشمند مستعد بهبود، همراه با پیشنهادهای مربوط به اقدامات اصلاحی، تحلیل و خلاصه نماید (طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی، بررسی کار و گزارشی که در اجرای وظیفه نظارتی تهیه می‌شود، به تنهایی کنترل‌های نظارتی محسوب نمیشود. اگر چه، این نوع از بررسی های اولیه ممکن است به عنوان بخشی از تحلیل و تخلیص مزبور، مورد استفاده قرار گیرد).
بررسی هم پیشگان برونسازمانی
۳۴-۳- مؤسسههای حسابرسی که کار حسابرسی را طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی اجرا میکنند، باید دست کم هر سه سال یکبار یک بررسی هم پیشگان برون سازمانی که توسط بررسی کنندگان مستقل از مؤسسه حسابرسی مورد بررسی، اجراشده است، داشته باشند.
۳۵-۳- مؤسسه حسابرسی بایستی به منظور فراهمنمودن مبنایی منطقی جهت تعیین اینکه آیا سیستم کنترل کیفیت مؤسسه حسابرسی برای دوره مورد بررسی ، به گونه‌ای مناسب طراحی شده است یا خیر و آیا مؤسسه حسابرسی سیستم کنترل کیفیت خود را به منظور فراهمنمودن اطمینان معقول در مورد انطباق با استانداردهای حرف های لازمالاجرا رعایت می‌کند یا خیر، به انجام بررسی هم پیشگان برون سازمانی که از لحاظ دامنه بررسی کفایت داشته باشد، مبادرت نماید.
۳۶-۳- دامنه بررسی هم پیشگان بایستی دربرگیرنده مراحل زیر باشد:
الف- بررسی سیاست ها و روش های کنترل کیفیت مؤسسه حسابرسی؛
ب- توجه به کفایت و نتایج روشهای نظارت داخلی مؤسسه حسابرسی؛
پ- بررسی گزارش‌های حسابرسی انتخاب شده و مستندات مربوط؛
ت- بررسی سایر مستندات لازم برای ارزیابی رعایت استانداردها، برای نمونه، مستندسازی استقلال، سوابق آموزش حرفه‌ای مستمر و پروندههای مدیریت منابع انسانی؛
ث- مصاحبه با سطوح مختلف انتخابی از کارکنان حرفه‌ای مؤسسه حسابرسی مورد بررسی به منظور ارزیابی میزان درک و التزام آنان به سیاست‌ها و روشهای کنترل کیفیت مربوط.
۳۷-۳- گروه بررسی هم پیشگان بایستی یک برآورد خطر جهت تعیین تعداد و انواع خدمات انتخابی انجام دهند. بر اساس برآورد خطر مزبور، این گروه بایستی یک یا ترکیبی از رویکردهای زیر را برای انتخاب هر یک از کارهای حسابرسی جهت بررسی به کار گیرند :
(۱) انتخاب کارهای حسابرسی که نمونهای بارز و منطقی از کارهای انجام شده طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی توسط مؤسسه حسابرسی مورد بررسی باشد؛
(۲) انتخاب کارهای حسابرسی که نمونه های بارز و منطقی از همه انواع کارهای مرتبط با سیستم کنترل کیفیت مؤسسه حسابرسی مورد بررسی، شامل یک یا چند کار انجام شده طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی باشد.
۳۸-۳- گروه بررسی هم پیشگان بایستی یک یا چند گزارش مکتوب در رابطه با اطلاع رسانی نتایج بررسی شامل موارد زیر، تهیه نمایند:
الف- تشریح دامنه بررسی هم پیشگان، شامل هرگونه محدودیت موجود؛
ب- اظهارنظر در مورد اینکه آیا سیستم کنترل کیفیت فعالیت های حسابرسی مؤسسه حسابرسی مورد بررسی طی دوره مورد بررسی به منظور فراهم نمودن اطمینان معقول در مورد انطباق با استانداردهای حرف های لازمالاجرا به گونه‌ای مناسب طراحی و رعایت شده است یا خیر؛
پ- ویژگیهای استانداردهای حرفه‌ای که مؤسسه حسابرسی مورد بررسی ملزم به رعایت آن شده است؛ و
ت- در مورد اظهارنظرهای تعدیل شده یا مردود ، شرحی از دلایل اظهارنظر تعدیل شده یا مردود، همراه با شرح تفضیلی یافتهها و پیشنهادها در گزارش بررسی هم پیشگان، به منظور اینکه مؤسسه حسابرسی بتواند اقدامهای مناسب را انجام دهد.
۳۹-۳- گروه بررسی هم پیشگان بایستی معیارهای زیر را رعایت کند:
الف- گروه بررسی در مجموع دارای دانش به روز در رابطه با استانداردهای حسابرسی عملیاتی و کار حسابرسی واحدهای دولتی باشد؛
ب- مؤسس های که کار بررسی هم پیشگان را انجام میدهد و هر یک از اعضای گروه بررسی هم پیشگان، از مؤسسه حسابرسی مورد بررسی و کارکنان آن و خدمات حسابرسی انتخاب شده برای بررسی (همانگونه که در استانداردهای حسابرسی عملیاتی شرح داده شده است) مستقل باشند؛
پ- گروه بررسی درمجموع دانش مناسب در مورد چگونگی اجرای بررسی هم پیشگان را دارا باشد. چنین دانشی ممکن است از آموزش ضمن خدمت، دوره های آموزشی یا ترکیبی از هر دو به دست آید. داشتن کارکنانی در گروه بررسی همپیشگان که دارای تجربه پیشین در بررسی هم پیشگان یا گروه های نظارتی درون سازمانی هستند، مطلوب تر است.
۴۰-۳- یک مؤسسه حسابرسی مستقل بایستی آخرین گزارش بررسی هم پیشگان خود را در دسترس عموم قرار دهد؛ برای نمونه، با قرار دادن گزارش بررسی هم پیشگان در یک پایگاه اطلاع رسانی برونسازمانی یا یک فایل قابل دسترس عموم که برای شفافسازی عمومی نتایج بررسی هم پیشگان طراحی شده است. چنانچه هیچیک از این گزینه ها برای مؤسسه حسابرسی قابل دسترس نیست، مؤسسه بایستی همان ساز و کار شفاف سازی را به کار برد که برای انتشار دیگر اطلاعات خود به کار می‌گیرد و همچنین گزارش بررسی هم پیشگان را در صورت درخواست، در اختیار درخواستکنندگان قرار دهد.
۴۱-۳- اطلاعات مندرج در گزارش‌های بررسی هم پیشگان برونسازمانی و نامه های اظهارنظر، ممکن است با تصمیم های مربوط به گرفتن کار حسابرسی مرتبط باشد. بنابراین، مؤسسه های حسابرسی که در پی عقد قرارداد برای انجام حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی هستند، بایستی موارد زیر را به طرف قرارداد ارائه کنند:
الف- آخرین گزارش بررسی هم پیشگان و هرگونه نامه اظهارنظر مؤسسه حسابرسی؛
ب- هرگونه گزارش های بررسی هم پیشگان و نامه های اظهارنظر بعدی دریافتی طی مدت قرارداد.
۴۲-۳- حسابرسانی که از کار مؤسسه حسابرسی دیگر استفاده میکنند بایستی یک نسخه از آخرین گزارش بررسی هم پیشگان و هرگونه نامه اظهارنظر آن مؤسسه را درخواست نمایند و مؤسسه حسابرسی بایستی این مدارک را به محض درخواست، ارائه نماید (بندهای ۵-۳ و ۴۱-۴ تا ۴۳- ۴ برای الزامات و رهنودهای بیشتر در مورد استفاده از کار دیگران ملاحظه شود).
بخش ۴
استانداردهای اجرای عملیات در حسابرسی عملیاتی
مقدمه
۱-۴- این بخش، استانداردهای اجرای عملیات را تعیین و الزامات مربوط به اجرای حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی را ارایه می‌کند. استانداردهای اجرای عملیات برای حسابرسی های عملیاتی، به برنامهریزی حسابرسی، سرپرستی کارکنان، دریافت شواهد کافی و مناسب و تهیه مستندات حسابرسی، مربوط می‌شود. مفاهیم اطمینان معقول، اهمیت و خطر حسابرسی، چارچوبی را برای کاربرد این استانداردها تشکیل میدهد و در تمام مباحث حسابرسی های عملیاتی لحاظ شده است.
۲-۴- بخش های ۱ تا ۵ این مجموعه برای اجرای حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی، کاربرد دارد.
اطمینان معقول
۳-۴ اجرای حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی عملیاتی، اطمینان معقول فراهم مینماید که شواهد زیربنای یافته ها و نتیجه‌گیری‌های حسابرسی، کافی و مناسب است. بنابراین، کافی و مناسب بودن شواهد مورد نیاز و آزمونهای شواهد، بر اساس اهداف، یافتهها و نتایج، متفاوت خواهد بود. اهداف حسابرسی های عملیاتی، دامن های “محدود” تا “گسترده” دارد و شامل انواع گوناگونی از شواهد با کیفیتهای متفاوت است. در برخی از خدمات، شواهد کافی و مناسب در دسترس است، اما در برخی دیگر، اطلاعات ممکن است محدود باشد. قضاوت حرف های در حین اینکه سطح اطمینان مناسب در مورد کافی و مناسب بودن شواهد به دست آمده برای دستیابی به اهداف حسابرسی را فراهم میسازد به حسابرسان در تعیین دامنه و روش شناسی مورد نیاز برای دستیابی به اهداف حسابرسی کمک می‌کند. (بندهای ۵۵-۴ تا ۷۱-۴ برای بحث درباره ارزیابی کافی و مناسب بودن شواهد ملاحظه شود).
اهمیت در حسابرسی عملیاتی
۴-۴- مفهوم اهمیت در سرتاسر حسابرسی عملیاتی، از‌جمله هنگام تصمیم گیری درباره نوع و میزان کار حسابرسی مورد اجرا، ارزیابی نتایج کار حسابرسی، تشریح گزارش و یافته ها و نتیجه‌گیری های مربوط، به حسابرسان کمک می‌کند. اهمیت به عنوان اهمیت نسبی یک موضوع در رابطه با زمینه مورد بررسی، شامل عوامل کمی و کیفی، تعریف شده است. چنین عواملی شامل اهمیت موضوع در ارتباط با موضوع اصلی حسابرسی، ماهیت و تأثیر موضوع، مربوط بودن موضوع، نیازها و علایق شخص ثالث بی طرف و آگاه از اطلاعات مربوط و اثر موضوع بر برنامه یا فعالیت مورد حسابرسی می‌شود. قضاوت حرف های هنگام ارزیابی اهمیت موضوع های مرتبط با اهداف حسابرسی، به حسابرسان کمک می‌کند.
اطلاعات این نوشته
شما میتوانید در صورت تمایل این پست را در شبکه های اجتماعی خود بازنشر دهید .
